Zwolnienie dokumentacyjne dla transakcji niebędących przychodem lub kosztem uzyskania przychodu

Jak już było wskazywane na naszym blogu, podatnicy zawierający transakcje kontrolowane mogą skorzystać z kilku zwolnień z obowiązku sporządzenia dokumentacji cen transferowych. Przykładem są np. transakcje zawierane przez podmioty krajowe, które spełniają określone w ustawie warunki.

Jednym z mniej popularnych zwolnień jest zwolnienie dla tych transakcji kontrolowanych, których wartość w całości trwale nie stanowi przychodu albo kosztu uzyskania przychodu. Jest ono rzadko stosowane, gdyż Ustawodawca przewidział wiele wyjątków od tej reguły. Ograniczenia te w praktyce bardzo utrudniają (a wręcz uniemożliwiają) skorzystanie ze zwolnienia.

Wspomnianymi wyjątkami dla zwolnienia dla transakcji niestanowiących trwale przychodu lub kosztu uzyskania przychodu są:

• transakcje finansowe,
• transakcje kapitałowe,
• transakcje dotyczące inwestycji,
• transakcje dotyczące środków trwałych,
• transakcje dotyczące wartości niematerialnych i prawnych,

co stanowi istotne ograniczenie katalogu transakcji objętych zwolnieniem. Jak widać, niemal wszystkie transakcje są wyłączone z tego zwolnienia. Jest to niezrozumiale, ponieważ transakcje niebędące kosztami uzyskania przychodu praktycznie nie generują ryzyk z zakresu cen transferowych po stronie budżetu państwa. Mimo to podatnicy muszą sporządzać dla nich dokumentacje cen transferowych (razem z analizą cen transferowych) i ponoszą z tego tytułu niepotrzebne koszty.

Przykładowo, przedsiębiorstwo, który skorzystało z finansowania dłużnego w wysokości przekraczającej 10 mln PLN otrzymanego od zagranicznego podmiotu powiązanego w celu przejęcia udziałów w innej spółce, nie będzie mogło zaliczyć odsetek z tym związanych do kosztów uzyskania przychodu (art. 16 ust. 1 pkt 13f ustawy o CIT), a mimo to będzie musiało sporządzić dokumentację cen transferowych i analizę porównawczą.

Innymi przykładami mogą być np. zakup gruntów, innych środków trwałych lub znaku towarowego od podmiotu powiązanego (art. 16 ust. 1 pkt 1a i 1b ustawy o CIT) – jeżeli przekroczono próg istotności, to pomimo niemożności zaliczenia wydatków związanych z tymi transakcjami do kosztów uzyskania przychodu, podatnik będzie musiał sporządzić dokumentację cen transferowych wraz z analizą cen transferowych.

O czym należy pamiętać?

Analizując obowiązki dokumentacyjne należy mieć na uwadze, że sam fakt, że transakcja, której wartość przekracza ustawowy próg istotności, nie stanowi przychodu lub kosztu jego uzyskania nie powoduje automatycznie, że podatnik nie musi sporządzać dla niej dokumentacji. Organy podatkowe co prawda nie mają podstaw do szacowania dochodu (bo cena transferowa w transakcji niebędącej przychodem/kosztem nie może wpłynąć na wynik podatkowy podatnika), ale sam brak dokumentacji może wiązać się z sankcjami karnoskarbowymi. Jest to zatem kolejny z uciążliwych i nie do końca przemyślanych obciążeń administracyjnych, które Ustawodawca przewidział dla członków grup kapitałowych.

Transakcje niebędące przychodem lub kosztem, a podlegające pod opisywane zwolnienie (takie jak np. wpłaty na PFRON, kary bankowe lub dotacje otrzymane na cele szkoleniowe) w praktyce dość rzadko występują w obrocie gospodarczym.