Znajomość tożsamości nabywcy a możliwość stosowania stawki 0% z tytułu WDT

W wyroku z dnia 29 lutego 2024 r. w sprawie C‑676/22 B2 Energy s.r.o. przeciwko Odvolací finanční ředitelství, udzielił odpowiedzi na pytanie w zakresie możliwości zastosowania zwolnienia z tytułu WDT w przypadku, gdy towar dotarł do nabywcy innego niż wskazany w dokumentach podatkowych w stanie prawnym obowiązującym do 31 grudnia 2019 r.

Stan faktyczny

W okresie od lutego do maja 2015 r. B2 Energy dokonało dostaw oleju rzepakowego z Czech do Polski, rozpoznając te dostawy jako wewnątrzwspólnotową dostawę towarów, zwolnioną z VAT. Po przeprowadzeniu kontroli podatkowej organ podatkowy uznał, że zastosowanie zwolnienia było nieprawidłowe. Argumentem była okoliczność, że Spółka nie wykazała, że nabywcą oleju rzepakowego były podmioty wskazane jako odbiorcy w dokumentach podatkowych, ani nawet że towary te zostały dostarczone innym podatnikom VAT w Polsce (rzeczywista realizacja transportu towarów do Polski nie była kwestionowana).

W złożonej skardze kasacyjnej, Spółka podniosła, że przedstawiła dowody, że towar został odebrany przez podmioty inne niż zadeklarowane w dokumentach podatkowych i pozwalają one ustalić tożsamość podmiotów, na których zostało przeniesione prawo do rozporządzania towarem jak właściciel.

Sąd odsyłający zdecydował się na skierowanie pytania prejudycjalnego dążąc do ustalenia, czy możliwe jest zakwestionowanie zastosowanie zwolnienia z WDT w sytuacji (bez konieczności udowodnienia przez organ podatkowy oszustwa podatkowego), gdy:

• dostawca nie udowodnił, że towary zostały dostarczone do konkretnego odbiorcy, mającego status podatnika w innym państwie członkowskim, wskazanego na dokumentach podatkowych;
• dostępne są informacje niezbędne do zweryfikowania, że rzeczywisty odbiorca towarów w innym państwie członkowskim był podatnikiem VAT, w oparciu o okoliczności faktyczne i informacje przekazane przez podatnika;

Stanowisko TSUE

Trybunał przypomniał, że istnieją 2 przypadki, gdy możliwe jest zakwestionowanie zastosowania zwolnienia z tytułu WDT – oszustwo podatkowe i sytuacja, gdy naruszenie wymogu formalnego zastosowania zwolnienia z VAT skutkuje uniemożliwieniem przedstawienia przekonywającego dowodu spełnienia wymogów materialnych. Przypadkiem, w którym zdaniem TSUE należałoby odmówić zastosowania zwolnienia nie jest jednak sytuacja, w której fizyczna dostawa danych towarów została dokonana na rzecz odbiorcy innego niż wskazanego w dokumentach podatkowych.

Co istotne – w ocenie Trybunału nie można wymagać od podatnika, aby dla zastosowania zwolnienia z tytułu WDT udowadniał, że odbiorca towarów ma status podatnika (a nie został on zidentyfikowany), jeżeli z okoliczności faktycznych wynika w sposób niebudzący wątpliwości, iż ów odbiorca miał ten status. Finalnie Trybunał uznał, że zakwestionowanie zastosowania zwolnienia z WDT jest zasadne, gdy dostawca nie wykazał, że towary zostały dostarczone odbiorcy mającemu status podatnika w tym państwie zakończenia transportu, ale jedynie gdy w świetle okoliczności faktycznych i dowodów przedstawionych przez dostawcę brak jest danych niezbędnych do zweryfikowania, czy odbiorca miał taki status.

Znaczenie praktyczne

Należy podkreślić, że omawiany wyrok dotyczy stanu prawnego sprzed wprowadzenia pakietu Quick Fixes. Od 1 stycznia 2020 r. art. 138 ust. 1 lit. b) Dyrektywy VAT przewiduje, że państwa członkowskie zwalniają dostawy towarów wysyłanych lub transportowanych poza terytorium danego państwa, ale na terytorium Unii, jeżeli podatnik lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, na rzecz których dokonywana jest dostawa, są zidentyfikowani do celów VAT w państwie członkowskim innym niż państwo rozpoczęcia wysyłki lub transportu towarów oraz podali dostawcy swój numer identyfikacyjny VAT. W obecnym stanie prawnym identyfikacja odbiorcy towarów jest więc niezbędna – numer VAT (w praktyce więc numer identyfikujący nabywcę) powinien być bowiem podany przez nabywcę dla potrzeb transakcji i wykazany przez dostawcę w informacji podsumowującej jako warunek materialny zwolnienia z tytułu WDT. Ciekawym przypadkiem może być sytuacja, gdy dostawca towarów zostaje wprowadzony w błąd przez nabywcę co do jego tożsamości (i uzyskuje błędny numer NIP). Zdaniem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 13 lipca 2023 r. 0112-KDIL1-3.4012.238.2023.1.JK, w takiej sytuacji, pomimo tego, że nastąpiło przemieszczenie towaru z Polski do innego państwa członkowskiego UE, to z uwagi na to, że towar nie trafił do podmiotu, na rzecz którego dostawa została zafakturowana (Spółka wykonała WDT na rzecz innego podmiotu niż zakładała) – stawka 0% nie może być zastosowana (m.in. dlatego, że dostawca nie posiada numeru VAT rzeczywistego nabywcy towarów).