Zielona rewolucja w podatkach
- 4 minuty
Aby do 2050 roku osiągnąć wyznaczony przez specjalistów cel neutralności klimatycznej, niezbędne są konkretne zmiany podatkowe. Zielone podatki, czyli regulacje związane z ekologią, oznaczają jednak nowe wyzwania dla przedsiębiorców. Na czym będą polegać dodatkowe rozwiązania podatkowe, kto będzie musiał wypełniać nowe obowiązki, a kto będzie mógł skorzystać z ulg lub zwolnień podatkowych? Co wynika z zielonych strategii Unii Europejskiej?
Kierunki zmian
Uchwalone przez Unię Europejską programy Europejski Zielony Ład oraz Fit for 55 przedstawiają długoterminową strategię klimatyczną dla państw członkowskich. Dzięki niej UE ma osiągnąć neutralność klimatyczną do 2050 roku oraz zredukować emisję dwutlenku węgla do 2030 roku o 55% (względem roku 1990). Dokumenty zawierają szereg ambitnych wyzwań zmierzających do gospodarczej transformacji krajów członkowskich. Przedsiębiorców czeka więc wiele zmian, na które powinni przygotować się już dziś.
Jednym z głównych założeń pakietu Fit for 55 jest reforma dyrektywy energetycznej. Komisja Europejska dąży do rewizji minimalnych stawek oraz eliminacji ulg i zwolnień, które promują obecnie paliwa kopalne. Oznacza to zwiększone koszty dla wszystkich sektorów gospodarki, nie tylko uzależnionych od paliw konwencjonalnych. Poza energetyką, zmiany będą dotyczyć branży transportowej, szczególnie transportu morskiego i lotniczego, ze względu na ich znaczny wpływ na zanieczyszczenie środowiska. Zmienia się też podejście do dotacji dla rolnictwa, które odpowiada za ogromne zużycie wody i energii oraz stosowanie nawozów sztucznych.
Ślad węglowy prowadzi poza UE
Przedsiębiorcy powinni się też przygotować na planowany tzw. podatek od śladu węglowego. Będzie on dotyczył importu niektórych towarów z krajów, które mają mniejsze wymogi w zakresie ograniczenia emisji niż obowiązujące w UE. Sprowadzanie produktów z tych krajów oznacza de facto przenoszenie do UE emisji powstałej w związku z ich wytworzeniem. Problem dotyczy głównie stali, aluminium i cementu, przy których wytworzeniu powstaje najwięcej dwutlenku węgla. Zgodnie z projektem rozporządzenia opłata powinna zostać nałożona na wszystkie towary objęte systemem handlu uprawnieniami do emisji (ETS). Przypomnijmy, że system ten dotyczy m.in. hut żelaza, produkcji aluminium, metali, cementu, wapna, szkła, celulozy i papieru.
Jakkolwiek graniczny podatek może pozytywnie wpłynąć na konkurencyjność europejskich przedsiębiorstw, tak zgodnie z planami Komisji Europejskiej powinna mu towarzyszyć rezygnacja z przyznawania darmowych uprawnień do emisji. Jednocześnie, poszerzy się zakres sektorów objętych systemem handlu emisjami.
Pakiet Fit for 55 uzupełniają propozycje w zakresie zwiększenia udziału OZE w miksie energetycznym, redukcji emisji wydzielanych przez samochody osobowe czy propozycje dotyczące zwiększenia zalesienia.
Wyroby jednorazowe na cenzurowanym
Na nowe regulacje powinni się przygotować również przedstawiciele innych branż. 3 lipca 2021 r. minął termin wyznaczony na implementację dyrektywy 2019/904, tzw. dyrektywy Single-Use Plastics. Zakłada ona m.in.
- nałożenie dodatkowej opłaty pobieranej przez sprzedającego na niektóre jednorazowe produkty wykonane z tworzyw sztucznych, np. opakowania na posiłki i kubki na napoje,
- zakaz wprowadzania na rynek wybranych rodzajów produktów jednorazowych, np. plastikowych sztućców, słomek i mieszadełek,
- liczne obowiązki dokumentacyjne dla przedsiębiorców,
- wprowadzenie opłaty systemowej i edukacyjnej należnej od niektórych wyrobów.
Mimo opóźnień we wdrożeniu nowych przepisów, wynikających m.in. z dużej liczby uwag od zainteresowanych branż , zakończenie procesu legislacyjnego planowane jest na drugą połowę 2021 r.
Opłata opakowaniowa
W lipcu 2021 roku minął też termin na implementację dyrektywy 2018/851, dotyczącej m.in. systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP). Wejście w życie przepisów wprowadzających ROP będzie się wiązać z nowymi obowiązkami w obszarze recyklingu i nałoży na producentów odpowiedzialność finansową za cały cykl życia produktu, również kiedy stanie się on odpadem. Przepisy wprowadzą opłatę opakowaniową, która będzie nakładana na opakowania przeznaczone dla gospodarstw domowych. Zobowiązanym do wniesienia nowej opłaty będzie każdy podmiot, który wprowadza takie produkty do obrotu. Wejście w życie przepisów jest przewidziane na 1 stycznia 2023 r.
Zielone podatki – obciążenia czy zachęty?
Nowe regulacje podatkowe obejmą zarówno preferencje zachęcające do pozytywnych działań środowiskowych, jak i opodatkowanie tych niekorzystnych. Wśród funkcjonujących już w polskim porządku prawnym tego typu zachęt, można wyróżnić ulgę termomodernizacyjną, z której od 2019 roku może skorzystać każda osoba fizyczna. Przedsiębiorcy od kilku lat mogą też skorzystać z ulgi na badania i rozwój (B+R), która obecnie pozwala odliczyć do 150%, a od 2022 roku do 200% wydatków na działalność badawczo-rozwojową. W praktyce wiele działań kwalifikujących się do ulgi B+R można określić jako ekologiczne. Są to np. rozwiązania zwiększające efektywność energetyczną, poprawiające możliwość recyklingu materiałów oraz różnego rodzaju innowacje procesowe.
Jak wynika z raportu Komisji Europejskiej[¹], bardziej skuteczne od ulg i zachęt są jednak sankcje. Można się zatem spodziewać dodatkowych opłat i obowiązków sprawozdawczych.
Na zielone podatki warto patrzeć jednak nie tylko przez pryzmat ulg i obciążeń. Obserwujemy obecnie zupełnie nowy model prowadzenia biznesu, w którym kwestie ESG (Environmental, Social, Governance) nabierają strategicznego znaczenia. Funkcjonowanie w sposób społecznie zrównoważony, odpowiedzialny i ekologiczny może niebawem stanowić warunek prowadzenia działalności jako takiej. Już dzisiaj jest to wymóg otrzymania przez firmę dużego kredytu czy warunek stawiany przez wielu, wrażliwych społecznie i środowiskowo kontrahentów.
Rozwiązania środowiskowe będą niebawem dotyczyć wszystkich najważniejszych gałęzi gospodarki. Kluczowe staje się zatem określenie skutków podatkowych tych zmian.
[¹] Raport Komisji Europejskiej Taxation in support of green transition: an overview and assessment of existing tax practices to reduce greenhouse gas emissions, listopad 2020.
Doradca podatkowy w nowej roli
Włączenie kwestii środowiskowych do prawa podatkowego stawia przed uczestnikami rynków nowe wyzwania związane z wdrożeniem unijnych regulacji w krajach Wspólnoty. Doradcy podatkowi, by pomóc klientom dostosować się do reform, będą musieli w swoich działaniach uwzględniać nie tylko przepisy ustaw podatkowych, ale i innych regulacji związanych z aspektami środowiskowymi.
Przykładem może być choćby wspomniana wyżej dyrektywa 2018/851. Zgodnie z regulacjami o gospodarce odpadowej oraz przepisami o rozszerzonej odpowiedzialności producenta, wytwórcy wyrobów w opakowaniach plastikowych będą ponosili odpowiedzialność finansową lub odpowiedzialność finansową i organizacyjną na etapie cyklu życia produktu, od momentu, gdy stanie się on odpadem. Są to regulacje o skutkach prawnych i podatkowych. Co więcej, można przewidywać, że zawiłość przepisów dotyczących ewidencjonowania i sprawozdawczości opakowań i odpadów sprawi, że nowe obowiązki przedsiębiorcy powierzą właśnie doradcom podatkowym i księgowym.
W ramach zespołu Green Taxation MDDP na bieżąco śledzimy zmieniające się regulacje i trendy rynkowe, które mogą mieć wpływ na funkcjonowanie Państwa biznesu oraz relacje z konsumentami i innymi interesariuszami. Zapraszamy do zielonego kontaktu!
Powiązane treści
Monika Dziedzic
Partner | Doradca podatkowy | Radca prawny
Tel.: (+48) (22) 322 68 88