Zaliczki zapłacone, odliczone - ale czy w każdym przypadku…

Powraca temat zaliczek i prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w sytuacji kiedy podatnik dokonał zapłaty zaliczki za towar, jednak towar niestety nigdy do niego nie dotarł. Nie mamy tu jednak przypadku kradzieży, ale po prostu brak dostawy przez podatnika, który ogłosił upadłość i nie zrealizował dostawy zamówionego towaru – co wydaje się, że było jego zamiarem.

Oprócz braku dostawy zamówionego towaru, powstała jeszcze kwestia tego jaki wpływ na prawo do odliczenia kwoty podatku naliczonego ma fakt braku wskazania w umowie daty dostawy nabytych towarów, jak również ewentualny zamiar popełnienia przez dostawcę oszustwa, którego odbiorca towaru nie był świadomy.

Sprawa jest obecnie przedmiotem Opinii Rzecznika Generalnego Nilsa Wahla z 30 stycznia 2018 w sprawach połączonych C-660/16 i C-661/16 (Achim Kollroß oraz Erich Wirtl).

Rzecznik powołując przepisy Dyrektywy 2006/112/WE oraz zapadłe w podobnych sprawach wyroki TSUE dowodzi, iż w obu sprawach podatnikom przysługuje prawo do odliczenia kwoty podatku naliczonego zawartego w fakturach dokumentujących zaliczkę. Jego zdaniem brak wyraźnego wskazania daty dostawy towaru nie jest przesłanką powodującą zakwestionowanie prawa podatnika do odliczenia kwoty VAT.

Dla prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego istotne może okazać się domniemanie podatnika, że towar nie zostanie dostarczony – czyli tutaj wracamy do zagadnienia dobrej lub złej wiary dostawcy oraz ryzyka prowadzonej działalności, jak również konieczności zachowania należytej staranności przy zawieraniu transakcji z kontrahentami. W przedmiotowej Opinii zwrócono także uwagę na przepisy prawa krajowego, które mogą zobligować podatnika do dokonania stosownej korekty podatku naliczonego.

Znaczenie opinii dla polskiego podatnika wydaje się być istotne, tym bardziej, że przepisy krajowe są odzwierciedleniem przepisów Dyrektywy 2006/112/WE zarówno w zakresie podatku należnego, jak i naliczonego.

W związku z powyższym na gruncie polskich przepisów podatnik ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, wynikającego z otrzymanej faktury dokumentującej zapłaconą zaliczkę (oba warunki uprawniające do skorzystania z odliczenia wskazane w ustawie o VAT zostały spełnione).

Konieczność korekty w zakresie faktury zaliczkowej mogłaby mieć miejsce w sytuacji kiedy udowodnionoby podatnikowi np. działanie w złej wierze lub kiedy dostawca dokonałby zwrotu płatności zaliczkowej (tu: podstawą byłaby korekta faktury pierwotnej). Nie ma natomiast w krajowej ustawie o VAT przepisu, który wprost wyłączałby w podobnej sytuacji prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Niemniej jednak pozostaje kwestia wyroku Trybunału Sprawiedliwości i tego czy TSUE podzieli stanowisko wskazane przez Rzecznika Generalnego w przedmiotowej Opinii.

Czas pokaże.