Zakwaterowanie uczniów w gminnej bursie poza VAT

Choć minęło już ponad półtora roku od upływu terminu na scentralizowanie rozliczeń VAT jednostek samorządu terytorialnego (dalej: JST), w dalszym ciągu trwają spory o to jakie czynności wykonywane przez gminę podlegają opodatkowaniu a jakie pozostają poza zakresem zastosowania ustawy o VAT. Problem ten istniał wprawdzie również przed wprowadzeniem obowiązkowej centralizacji rozliczeń VAT, jednak z uwagi na fakt, że przed 2017 r. jednostki i zakłady budżetowe były przez fiskusa traktowane jako odrębni podatnicy od tworzących je JST, jednostki zajmujące się oświatą czy opieką społeczną najczęściej korzystały ze zwolnienia „podmiotowego” i omawiana kwestia nie była aż tak istotna dla JST. Sytuacja uległa zmianie po wydaniu przez TSUE wyroku w sprawie C-276/14 (Gmina Wrocław), w którym stwierdził, że JST wraz ze swoimi jednostkami organizacyjnymi stanowią z perspektywy VAT jednego podatnika, czego następstwem było wydanie tzw. specustawy w sprawie centralizacji VAT.

Po wprowadzeniu obowiązkowej centralizacji rozliczeń VAT JST zaczęły masowo występować z wnioskami o wydanie interpretacji indywidualnych, pytając w nich m.in. czy usługi opiekuńcze, usługi pobytu w domach pomocy społecznej czy też usługi zakwaterowania w bursach i usługi pobytu wyżywienia w żłobkach, podlegają opodatkowaniu VAT, czy też pozostają poza zakresem zastosowania tego podatku. Linia interpretacyjna organów podatkowych nie była jednolita, jednak przeważało stanowisko zgodnie z którym wymienione usługi podlegają opodatkowaniu VAT, a jednocześnie korzystają ze zwolnienia z VAT. JST nie zgadzały się z takim stanowiskiem zaskarżając wydawane interpretacje, a sądy administracyjne najczęściej, choć nie zawsze, stawały po stronie podatników.

Podobny scenariusz wystąpił również w sprawie niedawno rozstrzygniętej przez NSA, który w wyroku z 7 września 2018 r. (I FSK 988/16) stwierdził, że zakwaterowanie uczniów szkół w bursie prowadzonej przez gminę nie podlega opodatkowaniu VAT. Sąd kasacyjny, podobnie jak orzekający w pierwszej instancji WSA w Poznaniu, stwierdził, że gmina prowadząca bursę i pobierająca opłaty za zakwaterowanie uczniów nie występuje w ogóle w charakterze podatnika VAT. Jak bowiem zauważyły sądy obydwu instancji, relacja pomiędzy gminą a rodzicami uczniów nie może być postrzegana jako typowa umowa cywilnoprawna, oparta na zasadzie swobody umów. Sądy podkreśliły, że funkcjonowanie burs szkolnych jest ściśle regulowane przepisami prawa, w tym w zakresie wysokości opłat, jakie mogą być pobierane w związku z ich działalnością.

Wspomniany wyrok wpisuje się w linię orzeczniczą sądów administracyjnych, w tym również NSA, który jeszcze w grudniu ubiegłego roku uznał, że pobyt dzieci w żłobkach i zapewnienie im wyżywienia również pozostają poza zakresem VAT. Stanowisko sądów jest jak najbardziej słuszne i trudno jest zrozumieć podejście fiskusa, który uparcie twierdzi, iż tego rodzaju usługi podlegają opodatkowaniu VAT. W całej sytuacji najbardziej poszkodowane są JST, które nie wiedzą jak klasyfikować poszczególne czynności, co z kolei wpływa również na zakres ich prawa do odliczenia VAT. Na szczęście z pomocą przychodzą sądy administracyjne, szkoda tylko że mimo już utrwalonej linii orzeczniczej w tym aspekcie organy podatkowe wnoszą skargi kasacyjne i przedłużają postępowanie a jednocześnie stan niepewności po stronie podatników. Komentowany wyrok z września br. dotyczył interpretacji wydanej w lutym 2015 r. Oznacza to, że podatnik oczekiwał blisko cztery lata na wyjaśnienie swojej sytuacji i określenie właściwego sposobu postępowania. To stanowczo zbyt długo, biorąc pod uwagę, że termin przedawnienia a zarazem na złożenie korekty deklaracji VAT wynosi pięć lat.