Wyroki w sprawach 2416/20 i 2417/20

Wczoraj NSA ogłosił wyroki w sprawach 2416/20 i 2417/20, odnoszące się do korzystania  ze zwolnienia od opodatkowania tzw. wymiany udziałów w przypadku wniesienia udziałów do sp. z o.o. w organizacji. Orzeczenie to może być przełomem – sąd stwierdził bowiem że w takim przypadku można korzystać ze zwolnienia będącego implementacją do polskiego porządku prawnego Dyrektywy 2009/133/WE, pomimo iż spółka z o.o. w organizacji nie jest wymieniona w załącznikach do ustaw o podatkach dochodowych jako podmiot objęty Dyrektywą 2009/133/WE. Dotychczas w większości przypadków składy orzekające sądów administracyjnych rozstrzygające w sprawie wymiany udziałów w której stroną była spółka z o.o. w organizacji opierały się interpretacji odrywającej tekst ustawy od celów Dyrektywy. Tego typu podejście – oparte na  założeniu, że wszelkie wyjątki od zasady powszechności opodatkowania muszą być interpretowane literalnie i zawężająco  – w tej konkretnej sytuacji należy jednak uznać za nietrafne. Wynika to z fundamentalnych różnic pomiędzy ratio legis preferencji  podatkowych (w tym zwolnień) wprowadzanych na podstawie wyłącznie polskich przepisów podatkowych oraz preferencji stanowiących implementację przepisów unijnych. W przypadku tej pierwszej grupy, podejście oparte na ochronie zasady powszechności opodatkowania może być zrozumiałe – zwolnienie podatkowe może oznaczać niezasadne ulgowe traktowanie jednego podatnika w relacji do innego, znajdującego się w podobnej sytuacji. Jednak w przypadku preferencji podatkowych wynikających z przepisów unijnych (w tym przypadku Dyrektywy 2009/133/WE  ) jest dokładnie odwrotnie: punktem odniesienia co do równości traktowania podatników nie może być  „powszechność opodatkowania wymiany udziałów w Polsce” ale leżąca u podstaw Dyrektywy „powszechność nieopodatkowania wymiany udziałów w UE”. Nie znamy jeszcze pisemnego uzasadnienia wyroku, ale przyjąć można że NSA orzekając na korzyść podatników w tej sprawie zmierzał do zapewnienia polskim podatnikom warunków do prowadzenia działalności gospodarczej porównywalnych z tymi, które funkcjonują w innych państwach UE.