Wycofanie towaru, a następnie sprzedaż lub zniszczenie nie wymaga korekty VAT naliczonego – wyrok TSUE

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE) w wyroku z 4 maja 2023 r. w sprawie C-127/22 „Balgarska telekomunikatsionna kompania” (dalej: Spółka) rozstrzygnął, czy wycofanie towarów niezdatnych do użytku w działalności gospodarczej podatnika, które następnie zostały sprzedane jako odpady lub zutylizowane, wpływa na konieczność skorygowania uprzednio odliczonego podatku.

Stan faktyczny i pytanie prejudycjalne

Rozpatrywana sprawa dotyczyła bułgarskiej spółki z branży telekomunikacyjnej, która nabywała telefony komórkowe oraz inne urządzenia wykorzystywane na potrzeby działalności gospodarczej – korzystając przy tym z prawa do odliczenia podatku VAT.  Następnie spółka wycofała sprzęt, który uznała za niezdatny do użytku w wyniku zużycia, wadliwości lub przestarzałości, po czym sprzedała go jako odpady, zniszczyła lub zutylizowała.

W wyniku podjętych działań spółka dokonała korekty podatku naliczonego, który przysługiwał jej przy zakupie wspomnianych towarów. Po pewnym czasie doszła jednak do wniosku, że postąpiła nieprawidłowo i zwróciła się o zwrot zapłaconego podatku o równowartości około 666 770 EUR.

Wniosek został oddalony na mocy decyzji bułgarskich organów podatkowych, aż w końcu sprawa trafiła na wokandę TSUE.

Pytanie prejudycjalne dotyczyło interpretacji art. 185 ust. 1 dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dalej: dyrektywa VAT).

Co ważne odnośnie do tego sporu – przepis wskazuje, że wstępne odliczenie VAT trzeba skorygować:

• w przypadku, gdy po złożeniu deklaracji nastąpi zmiana czynników uwzględnianych przy określaniu kwoty odliczenia. W drodze wyjątku korekta nie następuje w razie należycie udokumentowanego lub potwierdzonego zniszczenia, zagubienia lub kradzieży towarów.

Rozstrzygnięcie TSUE

Trybunał stwierdził, że sprzedaż towarów jako odpadów nie może być przyczyną zerwania ścisłego i bezpośredniego związku między prawem do odliczenia VAT a ich wykorzystaniem do transakcji opodatkowanych.

TSUE podkreślił również, że sprzedaż nie wchodzi w zakres typowej działalności gospodarczej spółki, jednakże towary zostały wykorzystane w działalności podatnika podlegającej VAT, dlatego prawo odliczenia VAT także powinno zostać zachowane.

Mając na uwadze powyższe Trybunał uznał, że wycofanie i sprzedaż nieużytecznego towaru jako odpadu, która to sprzedaż została opodatkowana VAT, nie stanowi „zmiany czynników uwzględnianych przy określaniu kwoty odliczenia” w rozumieniu przepisu.

Wprawdzie w dalszych rozważaniach Trybunał zaznaczył, że zniszczenie towaru powoduje utratę możliwości wykorzystania go w ramach transakcji opodatkowanych, co można rozważać jako „zmianę czynników uwzględnianych przy określaniu kwoty odliczenia”. Jednocześnie jednak podkreślił, że obowiązek dokonania korekt nie powstanie, jeśli zniszczenie jest prawidłowo udowodnione lub uzasadnione, a towar obiektywnie utracił użyteczność w ramach działalności gospodarczej podatnika. Ponadto Trybunał wskazał, że prawidłowo udowodnione zutylizowanie towaru należy utożsamić z jego zniszczeniem, jeśli wiąże się ono konkretnie z nieodwracalnym zniknięciem tego towaru.

Znaczenie w VAT

Przepisy ustawy o VAT nie regulują wprost podobnych sytuacji. W związku z tym podstawą oceny czy podatnikowi w podobnych sytuacjach przysługuje, czy też nie prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony, są interpretacje podatkowe czy też wyroki sadów. Stanowisko TSUE potwierdza przyjętą linię interpretacyjną. Oznacza to, że co do zasady podatnicy nie będą zobowiązani do dokonania korekty wcześniej odliczonego podatku w sytuacjach opisanych w wyroku.

Jednak w sytuacji wycofania czy likwidacji niezdatnego do użytku towaru, warto pokusić się o należyte udokumentowanie takich zdarzeń gospodarczych oraz stwierdzenie obiektywnej utraty użyteczności ekonomicznej przez dany składnik majątku, aby na etapie kontroli nie musieć dokumentować swojego pierwotnego prawa do odliczenia bez następczej konieczności korekty podatku naliczonego.