MDDP dla Ziemi: Wszechobecny plastik. Zmiany w regulacjach nadchodzą powolnym krokiem, ale nadchodzą

Czas na implementację dyrektywy plastikowej Single-Use Plastics nr 2019/904, tzw. dyrektywy „SUP” wyznaczony był na 3 lipca 2021 r. Z kolei, przepisy dyrektywy nr 2018/851, w zakresie Rozszerzonej Odpowiedzialności Producentów, powinny były zostać zaimplementowane do 5 lipca 2020 r. Oba te terminy już minęły, a żadna z dyrektyw nie doczekała się jeszcze implementacji do polskiego porządku prawnego.
Mimo opóźnień we wdrożeniu dyrektyw, ich wejście w życie jest pewne, więc już teraz warto zapoznać się z założeniami. Celowo używamy słowa „nas”, gdyż zmiany te, choć w różnym stopniu dotkną zarówno przedsiębiorców, jak i konsumentów.

Sylwia Fik-Tarasiuk, Anna Piekara

Dyrektywa SUP, czyli jednorazówki pod kontrolą
Wejście w życie projektu ustawy o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw, implementujący dyrektywę SUP, wiązać się będzie w szczególności z:
1) Ustaleniem nowej opłaty za wprowadzanie do obrotu i udostępnianie nabywcom produktów takich jak: kubki na napoje z pokrywkami i wieczkami oraz pojemniki na żywność, w tym pojemniki typu fast food, z których bezpośrednio spożywane są posiłki;
2) Zakazem wprowadzania do obrotu określonych produktów jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego oraz produktów wykonanych z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych np. słomek, mieszadełek do napojów;
3) Wprowadzeniem obowiązku opatrzenia widocznym, czytelnym i nieusuwalnym oznakowaniem na opakowaniu lub na samym produkcie, wskazanych produktów jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego np. wyrobów tytoniowych z filtrami;
4) Obowiązkiem informowania konsumentów o szkodliwym wpływie na środowisko wynikającym z niewłaściwego postępowania z opadami powstałymi z produktów jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego np. paczek i owijek;
5) Ponoszeniem przez przedsiębiorcę wprowadzającego do obrotu określone produkty jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego „opłaty za sprzątanie” tj. corocznej opłaty na pokrycie kosztów zbierania odpadów powstałych z produktów tego samego rodzaju, które wprowadził do obrotu, pozostawionych w publicznych systemach zbierania odpadów, czy też uprzątania, transportu, przetwarzania odpadów powstałych z produktów takiego samego rodzaju jak odpady powstałe z produktów, które wprowadził do obrotu.

Zakończenie procesu legislacyjnego planowane jest na drugą połowę 2021 r. Ministerstwo Klimatu i Środowiska chciałoby najpierw wziąć pod uwagę postulaty branży, o ile nie będą one sprzeczne z regulacjami dyrektywy SUP. A uwag do projektu ustawy wpłynęło prawie 800.

Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta, czyli opakowania pod kontrolą
Z kolei, wejście w życie przepisów w zakresie Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta oznaczać będzie głównie nowe obowiązki związane z naciskiem położonym na rozwijanie zaangażowania podmiotów w recykling, czyli w uproszczeniu ponowne wykorzystanie.

Narzędziem wykorzystanym do tego celu będzie opłata opakowaniowa, która będzie nakładana na opakowania przeznaczone dla gospodarstw domowych, a należy podkreślić, że definicja takiego opakowania pozwala objąć opłatą szeroki katalog opakowań. Zobowiązanym do wniesienia nowej opłaty będzie każdy podmiot, który wprowadza produkty w opakowaniach do obrotu. Przepisy projektowanej ustawy przewidują objęcie opłatą nie tylko opakowań plastikowych typowo kojarzonych z działaniami mającymi na celu ich eliminację czy zmniejszenie ich liczby w środowisku jak butelki z tworzyw PET. Objęte opłatą będą również, między innymi, opakowania sprzętu AGD i RTV, kosmetyków.

Naliczanie opłaty, a także zbieranie danych i informacji niezbędnych do wywiązywania się z obowiązków nakładanych na projekt będzie wiązało się z prowadzeniem dodatkowej, szczegółowej ewidencji. Opłata będzie odprowadzana w okresach miesięcznych, a jej wysokość będzie zależna od masy opakowań.
Dodatkowo, w ramach nacisku na działania recyklingowe, projekt ustawy przewiduje, że do 31 grudnia 2024 r. podmioty sprzedające napoje w butelkach z tworzywa PET o pojemności do 3 litrów będą musiały osiągnąć 25% udziału tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu w tych opakowaniach oraz w zakresie zakrętek i wieczek / pokrywek.

Projekt ustawy wprowadza obowiązek przeprowadzania publicznych kampanii edukacyjnych.

Podmiot wprowadzający opakowania na rynek będzie mógł wykonywać nałożone na niego obowiązki osobiście, ale także za pośrednictwem organizacji odpowiedzialności producentów – podmiotu zastępującego istniejące dziś organizacje odzysku opakowań – przy czym projekt nakłada na takie organizacje pewne nowe warunki związane z możliwością rejestracji jako taki podmiot.

Wejście w życie tych przepisów przewidziane jest na 1 stycznia 2023 r.

Projektowana opłata opakowaniowa będzie odrębna od opłat wprowadzanych na podstawie wdrażania dyrektywy SUP, a jednocześnie będzie czym innym niż istniejąca już w naszym porządku prawnym opłata produktowa, która będzie nadal funkcjonowała. Będzie to zatem tercet danin publicznych związanych z plastikiem.

Podsumowując, należy zauważyć, że rozpoczął się w polskiej legislacji gorący okres, jeśli chodzi o regulacje, które mają rozwiązać problem plastiku. Podmioty, których dotyczą projektowane regulacje jednym głosem krytykują jednak przepisy przedstawione w obecnym kształcie, co najpewniej przełoży się na to, że realne wejście w życie czy ostateczny kształt przepisów nie są pewne i należy trzymać rękę na pulsie.
Zachęcamy do bieżącego śledzenia publikacji naszych ekspertów w cyklu „MDDP dla Ziemi”