Wszechobecny plastik. Zmiany w regulacjach nadchodzą powolnym krokiem
- 4 minuty
Czas na implementację dyrektywy plastikowej Single-Use Plastics nr 2019/904, tzw. dyrektywy „SUP” wyznaczony był na 3 lipca 2021 r. Z kolei, przepisy dyrektywy nr 2018/851, w zakresie Rozszerzonej Odpowiedzialności Producentów, powinny zostać zaimplementowane do 5 lipca 2020 r. Niewątpliwie oba terminy te już minęły i obie dyrektywy nie doczekały się jeszcze implementacji do polskiego porządku prawnego.
Niektóre kraje Unii Europejskiej lepiej niż Polska poradziły sobie we wdrożeniu ww. przepisówgdyż implementowały przynajmniej część przepisów, podczas gdy w Polsce zaawansowanie prac jest nadal na etapie projektów ustaw i ich konsultacji/opiniowania.
Mimo opóźnień we wdrożeniu, ich wejście w życie jest pewne, więc już teraz warto zapoznać się z głównymi założeniami zmian, jakie czekają nas w związku z wejściem w życie przepisów implementujących obie dyrektywy. Celowo używamy słowa „nas”, gdyż zmiany te, choć w różnym stopniu dotkną zarówno przedsiębiorców, jak i konsumentów.
Dyrektywa SUP, czyli jednorazówki pod kontrolą
Projekt ustawy o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw, implementujący dyrektywę SUP, wiązać się będzie w szczególności z:
- Ustaleniem nowej opłaty za wprowadzanie do obrotu i udostępnianie nabywcom produktów takich jak: kubki na napoje z pokrywkami i wieczkami oraz pojemniki na żywność, w tym pojemniki typu fast food, z których bezpośrednio spożywane są posiłki;
- Zakazem wprowadzania do obrotu określonych produktów jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego oraz produktów wykonanych z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych np. słomek, mieszadełek do napojów;
- Wprowadzeniem obowiązku opatrzenia widocznym, czytelnym i nieusuwalnym oznakowaniem na opakowaniu lub na samym produkcie, wskazanych produktów jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego np. wyrobów tytoniowych z filtrami;
- Obowiązkiem informowania konsumentów o szkodliwym wpływie na środowisko wynikającym z niewłaściwego postępowania z opadami powstałymi z produktów jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego np. paczek i owijek;
- Ponoszeniem przez przedsiębiorcę wprowadzającego do obrotu określone produkty jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego „opłaty za sprzątanie” tj. corocznej opłaty na pokrycie kosztów zbierania odpadów powstałych z produktów tego samego rodzaju, które wprowadził do obrotu, pozostawionych w publicznych systemach zbierania odpadów, czy też uprzątania, transportu, przetwarzania odpadów powstałych z produktów takiego samego rodzaju jak odpady powstałe z produktów, które wprowadził do obrotu.
Zakończenie procesu legislacyjnego planowane jest na drugą połowę 2021 r. Ministerstwo Klimatu i Środowiska chciałoby najpierw wziąć pod uwagę postulaty branży, o ile nie będą one sprzeczne z regulacjami dyrektywy SUP. A uwag do projektu ustawy wpłynęło prawie 800.
Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta, czyli opakowania pod kontrolą
Z kolei, wejście w życie przepisów w zakresie Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta oznaczać będzie głównie nowe obowiązki związane z naciskiem położonym na rozwijanie zaangażowania podmiotów w recykling.
Narzędziem wykorzystanym do tego celu będzie opłata opakowaniowa, która będzie nakładana na opakowania przeznaczone dla gospodarstw domowych, a należy podkreślić, że definicja takiego opakowania pozwala objąć opłatą szeroki katalog opakowań.
Zobowiązanym do wniesienia nowej opłaty będzie każdy podmiot, który wprowadza produkty w opakowaniach do obrotu. Przepisy projektowanej ustawy przewidują objęcie opłatą nie tylko opakowań plastikowych typowo kojarzonych z działaniami mającymi na celu ich eliminację czy zmniejszenie ich liczby w środowisku jak butelki z tworzyw PET. Objęte opłatą będą również, między innymi, opakowania sprzętu AGD i RTV, kosmetyków.
Naliczanie opłaty, a także zbieranie danych i informacji niezbędnych do wywiązywania się z obowiązków nakładanych na projekt będzie wiązało się z prowadzeniem dodatkowej, szczegółowej ewidencji. Opłata będzie odprowadzana w okresach miesięcznych, a jej wysokość będzie zależna od masy opakowań.
Dodatkowo, w ramach nacisku na działania recyklingowe, projekt ustawy przewiduje, że do 31 grudnia 2024 r. podmioty sprzedające napoje w butelkach z tworzywa PET o pojemności do 3 litrów będą musiały osiągnąć 25% udziału tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu w tych opakowaniach oraz w zakresie zakrętek i wieczek / pokrywek.
Ponadto, projekt ustawy wprowadza obowiązek przeprowadzania publicznych kampanii edukacyjnych.
Wszystkie obowiązki podmiot wprowadzający opakowania na rynek będzie mógł wykonywać osobiście, ale także za pośrednictwem organizacji odpowiedzialności producentów – podmiotu zastępującego istniejące dziś organizacje odzysku opakowań – przy czym projekt nakłada na takie organizacje pewne nowe warunki związane z możliwością rejestracji jako taki podmiot.
Wejście w życie tych przepisów przewidziane jest na 1 stycznia 2023 r.
Zaznaczmy jeszcze, że projektowana opłata opakowaniowa będzie odrębna od opłat wprowadzanych na podstawie wdrażania dyrektywy SUP, a jednocześnie będzie czym innym niż istniejąca już w naszym porządku prawnym opłata produktowa, która będzie nadal funkcjonowała. Będzie to zatem tercet danin publicznych związanych z plastikiem.
Podsumowując, należy zauważyć, że rozpoczął się w polskiej legislacji gorący okres, jeśli chodzi o regulacje, które mają rozwiązać problem plastiku. Branża jednym głosem krytykuje jednak przepisy przedstawione w obecnym kształcie, co najpewniej przełoży się na to, iż realne wejście w życie czy ostateczny kształt przepisów nie jest pewny i należy trzymać rękę na pulsie.
Zachęcamy do bieżącego śledzenia publikacji naszych ekspertów w cyklu „MDDP dla Ziemi”
Powiązane treści
Sylwia Fik-Tarasiuk
Menedżer | Doradca podatkowy
Tel.: (+48) (22) 376 52 83
Anna Piekara
Konsultant