WSA staje po stronie podatników wykreślonych z rejestru VAT UE

Wykreślenie podatnika z rejestru VAT UE nie jest czynnością materialno-techniczną i powinno nastąpić w formie decyzji administracyjnej – wskazał WSA w wyroku w sprawie podatnika wykreślonego z rejestru VAT UE na podstawie art. 97 ust. 15 ustawy o VAT (Wyrok WSA w Warszawie z 4 lipca 2018 r., sygn. akt III SA/Wa 3481/17).

Postępowanie w sprawie toczyło się wskutek złożenia skargi do WSA przez spółkę wykreśloną z rejestru podatników VAT UE. Naczelnik US wykreślił podatnika z uwagi na składanie przez 3 kolejne miesiące deklaracji VAT „zerowych” – czyli deklaracji, w których podatnik nie wykazał sprzedaży lub nabycia towarów lub usług (podatku należnego lub naliczonego). Na wykreślenie podmiotu z urzędu w takiej sytuacji pozwala od 1 stycznia 2017 r. przepis art. 97 ust. 15 ustawy o VAT.

Wykreślony podatnik argumentował, że czynność wykreślenia z rejestru nie ma charakteru materialno-technicznego, lecz wymaga wydania przez organ decyzji. Dodatkowo spółka podnosiła, że wykreślenie było niesłuszne – urząd wykreślił spółkę automatycznie po otrzymaniu trzeciej „zerowej” deklaracji i nie podjął żadnych działań mających na celu wyjaśnienie sytuacji. Wprawdzie organ wskazywał, iż dwukrotnie podjął próbę kontaktu ze spółką, jednak argument ten został obalony przez pełnomocnika podatnika – urząd sam wskazał, że nie posiadał numeru telefonu do spółki i nie podjął próby kontaktu w inny sposób.

WSA przyznał rację podatnikowi. Wskazał, że wykreślenie powinno nastąpić w formie decyzji administracyjnej. Podniósł również, że organ powinien podjąć działania zmierzające do ustalenia czy spółka prowadzi działalność gospodarczą.

Wyrok WSA należy uznać za ważny i potrzebny. Może być szczególnie istotny dla podatników zagranicznych zarejestrowanych w Polsce na potrzeby podatku VAT. Z perspektywy 1,5 roku obowiązywania znowelizowanych przepisów, podmioty te bardzo dotkliwie doświadczyły skutków tych regulacji. Podatnicy składający deklaracje zerowe są automatycznie wykreślani po upływie ustawowych okresów (art. 96 ust. 9a oraz art. 97 ust 15 ustawy o VAT). Niejednokrotnie urzędy nie podejmują żadnej próby kontaktu, a podatnicy nie są wzywani do składania wyjaśnień w zakresie przyczyn braku wykazywania w składanych deklaracjach nowych transakcji. Wyjaśnienia nie poparte umowami handlowymi i konkretną datą podjęcia czynności opodatkowanych również bywają niewystarczające.

Nie należy zapominać, iż utrata statusu zarejestrowanego podatnika VAT czynnego wiąże się z szeregiem ograniczeń w prowadzeniu działalności i sankcji dla kontrahentów takiego podmiotu. Przepisy te i praktyka organów wydają się być wyrazem braku poszanowania dla swobody prowadzenia działalności gospodarczej i wolności przedsiębiorców w zakresie sposobu prowadzenia biznesu. W obecnych realiach gospodarczych i świecie rosnącej konkurencji, modele biznesowe przedsiębiorstw uległy zmianie. Wiele podmiotów nie prowadzi bieżącej działalności operacyjnej, lecz trwa w gotowości do przyjęcia kontraktu. By stanąć do postępowania przetargowego należy w każdym momencie spełniać przesłanki formalne. Jedną z przesłanek jest zazwyczaj status podatnika VAT czynnego. Nie można zatem wykluczyć, że automatyczne wykreślenie mogłoby stać się przyczynkiem roszczeń odszkodowawczych wobec organów podatkowych.