Wręczenie weksla może stanowić zapłatę zaliczki, ale nie jest to zasadą

Z wekslem podatnicy w prowadzonej działalności  gospodarczej z pewnością nie spotykają się na co dzień. Jest to papier wartościowy, który może spełniać funkcję płatniczą, zabezpieczającą, ale jego wykorzystanie w obrocie gospodarczym jest sporadyczne. Niemniej jednak, warto wiedzieć jakie warunki decydują o tym, że wręczenie weksla będzie traktowane jako zapłata.

Sprawa uznania weksla jako formy zapłaty dla potrzeb VAT była przedmiotem wyroku NSA z 13 czerwca 2018 (sygn. I FSK 1112/16).

Podczas kontroli podatkowej (prowadzonej za maj 2012 r.) organ podatkowy zakwestionował prawo podatnika do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony wynikający z faktury zakupu nieruchomości, gdzie część kwoty – zaliczka – miała zostać uregulowana poprzez wydanie weksla własnego. W uzasadnieniu decyzji Urząd Skarbowy wskazał, że weksel nie stanowi zapłaty w rozumieniu art. 19 ust. 11 ustawy o podatku od towarów i usług w brzmieniu z 2012 r., skoro nie powstał obowiązek podatkowy, tym samym nie ma podstaw do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony.

Spółka nie zgodziła się z tym stanowiskiem i po postępowaniu przed organami podatkowymi sprawa trafiła do WSA we Wrocławiu, który w wyroku z 5 lutego 2016 (sygn. I SA/Wr 2132/14) potwierdził stanowisko organów podatkowych wskazując, że weksel pełni funkcję płatniczą, jednak nie stanowi surogatu pieniądza i wręczenie go nie może być uważane za równoznaczne z zapłatą.

Spółka nie zgadzając się z tym wyrokiem wniosła skargę kasacyjną do NSA.

NSA podzielił w wydanym wyroku stanowisko Spółki.

Sąd w uzasadnieniu potwierdził, że weksel jest papierem wartościowym, mającym bardziej funkcję zabezpieczającą niż płatniczą. Niemniej jednak w tym zakresie istnieje jeden zasadniczy wyjątek tzn., że weksel może spełniać funkcję płatniczą, o ile strony transakcji tak się umówią. Jak zauważył NSA w przedmiotowej sprawie strony w umowie sprzedaży nieruchomości wyraźnie zastrzegły, że część ceny będzie zapłacona poprzez wręczenie weksla własnego i strony uznały, że czynność ta będzie traktowana jako płatność w formie pieniężnej.

NSA zauważył, iż takie stanowisko wynika z orzecznictwa Sądu Najwyższego oraz doktryny.

Reasumując, wręczenie weksla może stanowić formę płatności dla potrzeb VAT, o ile zostanie to wyraźnie potwierdzone przez obie strony transakcji. Brak wyraźnej zgodny na uznanie weksla jako formy płatności, będzie uznane za formę zabezpieczenia.

W związku z tym jasno określone postanowienia stron w umowie będą kluczowe dla uznania weksla jako wiążącej formy zapłaty dla potrzeb VAT i tym samym w przypadku zaliczki powstania obowiązku podatkowego po stronie podatku należnego u sprzedawcy oraz jednoczesnego powstania prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony u nabywcy.