Ważny wyrok TSUE w sprawie VAT i stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej
W dniu 3 czerwca 2021 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał kolejny wyrok (sygn. C‑931/19, Titanium Ltd) w sprawie stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na gruncie VAT (fixed establishment, FE).
ISTOTA ROZSTRZYGNIĘCIA
TSUE wskazał, że FE nie może powstać wyłącznie w oparciu o infrastrukturę techniczną czyli bez personelu. W konsekwencji, w sytuacji gdy właściciel wynajmowanej nieruchomości nie ma własnego personelu do świadczenia usług związanych z najmem, to nieruchomość ta nie stanowi stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej dla celów VAT.
CZEGO DOTYCZYŁA SPRAWA?
Sprawa dotyczyła spółki Titanium z siedzibą na wyspie Jersey zajmującej się wynajmem nieruchomości w Austrii. Z uwagi na brak własnego personelu korzystała ona z usług austriackiej spółki zarządzającej (zajmującej się pośrednictwem w relacjach z kontrahentami, fakturowaniem czynszu oraz prowadzeniem rozliczeń). Titanium zachowała jednak uprawnienia decyzyjne do zawierania i rozwiązywania umów najmu, określania ich warunków, a także wyboru dostawców, w tym spółki zarządzającej nieruchomością. Austriacki organ podatkowy uznał, że wynajmowana nieruchomość stanowi dla Titanium FE w Austrii.
Sprawa trafiła do sądu, który zadał TSUE pytanie prejudycjalne:
– czy pojęcie „stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej” należy interpretować w ten sposób, że zakłada ono obecność zasobów ludzkich oraz technicznych, i w związku z tym w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej konieczna jest obecność własnego personelu usługodawcy, czy też w konkretnym przypadku podlegającego opodatkowaniu wynajmu nieruchomości położonej na terytorium krajowym, który to wynajem stanowi tylko bierną usługę polegającą na tolerowaniu [działań usługobiorcy], można to miejsce uznać za „stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej” również w sytuacji braku własnego personelu obsługującego te nieruchomości?
Odpowiadając na pytanie TSUE podkreślił, że w przypadku, gdy przedsiębiorca dysponuje jedynie zapleczem technicznym (nieruchomości) i nie ma na miejscu żadnych zasobów ludzkich umożliwiających samodzielne działanie, w sposób oczywisty nie są spełnione kryteria uznania takiego stanu rzeczy za tworzący FE. W konsekwencji, wynajmowana w innym państwie członkowskim nieruchomość nie stanowi stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, w sytuacji gdy właściciel tej nieruchomości nie ma własnego personelu niezbędnego do świadczenia usług związanych z najmem.
JAKI WPŁYW MOŻE MIEĆ WYROK NA ROZLICZENIA Z POLSKIMI PODATNIKAMI?
Pomimo, że TSUE odniósł się tylko do przypadków wynajmu nieruchomości, to sentencję wyroku można przełożyć również na inne stany faktyczne, gdzie podatnik zagraniczny nie posiada w Polsce własnego personelu.
Przykładowo, w przypadku nabywania w Polsce usług logistyczno-magazynowych, organy podatkowe wskazywały dotychczas (opierając się w szczególności na wyroku TSUE w sprawie Welmory, C–605/12), że pomimo braku własnych zasobów personalnych i technicznych, możemy mówić o powstaniu FE, gdyż najmowany magazyn stanowi zasoby techniczne, a personel usługodawcy, pracujący w tym magazynie, należy uznać za zaplecze personalne usługobiorcy. W takich przypadkach jednak, podobnie jak w Titanium, usługobiorca podejmuje wszystkie ważne decyzje odnośnie zakupu usług magazynowania, jak i zawierania umów z kontrahentami w miejscu swojej siedziby, a nie w wynajmowanym od podmiotu trzeciego magazynie, a w Polsce najczęściej nie posiada żadnego personelu.
Nasuwa się więc pytanie, czy w związku z tym ww. podmioty powinny rozważyć po raz kolejny zmianę sposobu rozliczeń z tytułu zakupu usług w Polsce?
Z perspektywy VAT ta kwestia ma ogromne znaczenie, gdyż ustalenie istnienia stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce ma bezpośrednie przełożenie na zasady opodatkowania usług świadczonych w związku z istnieniem tego stałego miejsca, czy też procedurę zwrotu VAT naliczonego. W odniesieniu do usług kwestię tę najlepiej obrazuje poniższa tabela:
| Uznanie, że podatnik ma FE w Polsce | ||
| Rozliczenie usług: | Usługodawca | Usługobiorca |
| wystawia fakturę z podatkiem VAT | odlicza podatek VAT z faktur zakupu | |
| Jeżeli fiskus stwierdzi brak FE: | powstaje nadpłata; koszty obsługi administracyjnej w zw. z korektami deklaracji i zwrotem nadpłaty | brak prawa do odliczenia; zaległość podatkowa i odsetki, możliwe nawet dodatkowe zobowiązanie podatkowe |
| Uznanie, że podatnik nie ma fixed establishment w Polsce | ||
| Rozliczenie usług | Usługodawca | Usługobiorca |
| brak opodatkowania w Polsce | import usług w państwie siedziby | |
| Jeżeli fiskus stwierdzi istnienie FE: | powstaje zaległość podatkowa i odsetki, możliwe nawet dodatkowe zobowiązanie podatkowe | usługodawca może się domagać zapłaty VAT; powstaje kwestia związana z odliczenia VAT |
Naszym zdaniem, wyrok TSUE ws. Titanium jest niewątpliwie krokiem w dobrym kierunku, jednakże nie należy się spodziewać natychmiastowego odwrócenia agresywnego podejścia organów podatkowych. Można się spodziewać, że kwestia FE będzie w najbliższym czasie nadal wzbudzać zainteresowanie kontrolujących w Polsce, którzy w zależności od pozycji podatkowej danego podatnika mogą kwestionować brak opodatkowania VAT albo podważać prawo do odliczenia VAT.
CO MOŻEMY ZROBIĆ?
W związku z powyższym, chętnie podzielimy się z Państwem naszym doświadczeniem oraz jesteśmy gotowi Państwa wesprzeć w szczególności poprzez:
- analizę prowadzonej działalności pod kątem spełnienia kryteriów istnienia fixed establishment w Polsce, w tym istniejących zasobów oraz infrastruktury i celu, dla którego są wykorzystywane,
- przygotowanie tzw. „defence file”, którego zadaniem jest przedstawienie przed kontrolującymi argumentów wskazujących na prawidłowość przyjętego sposobu rozliczenia transakcji dla celów VAT,
- symulację finansową obrazująca potencjalne skutki kwotowe przyjętego sposobu rozliczeń wynikających z utworzenia stałego miejsca w Polsce,
- weryfikację indywidualnych interpretacji podatkowych pod kątem tego, czy wystarczająco zabezpieczają przyjęty sposób rozliczeń w świetle aktualnego podejścia kontrolujących oraz przyjętego w praktyce sposobu działania przedsiębiorstwa,
- przygotowanie wniosków o interpretacje podatkowe dotyczące prawidłowości stosowanego sposobu rozliczeń,
- wsparcie oraz reprezentowanie przed organami podatkowymi oraz sądami administracyjnymi, opracowanie optymalnej linii obrony,
- modyfikację modelu działania – wsparcie w zakresie opracowania lub wdrażania nowych modeli biznesowych / struktur optymalnych z punktu zabezpieczenia potencjalnych ryzyk podatkowych.
*****
W przypadku zainteresowania powyższymi informacjami i ich wpływem na Państwa działalność, prosimy o kontakt z:
Tomasz Michalik Tomasz.Michalik@mddp.pl tel. 501 733 720
lub Państwa doradcą ze strony MDDP.