Warto walczyć o swoje z organami podatkowymi – korzystne orzecznictwo

Jeden z ostatnich wyroków NSA, z dnia 11 lutego br., sygn. akt II FSK 1544/20, orzekł, iż niedopuszczalne jest szacowanie przez organ podatkowy nominalnej wartości udziałów przy wniesieniu aportu do spółki. Zdaniem NSA, w kompetencji organów nie należy również kwestionowanie proporcji, według której wartość aportu została wniesiona na kapitał zakładowy.

Transakcje znajdujące się pod lupą organów podatkowych

Transakcje kapitałowe wciąż pozostawiają wiele wątpliwości. Nie tylko sposób ich realizacji może spędzać sen z powiek, lecz przede wszystkim uzasadnienie rynkowości takiego rodzaju transakcji. Ich niestandardowy charakter może być przesłanką do uznania, że w praktyce dla tej kategorii transakcji, właściwe będzie przygotowanie analizy zgodności a nie analizy porównawczej. Czy jest to jednak takie oczywiste?

Temat transakcji kapitałowych cieszy się zainteresowaniem również organów podatkowych. Pod lupę kontrolujących trafia coraz więcej spraw, których przedmiotem są udziały, akcje i inne prawa udziałowe oraz związane z nimi umorzenia, aporty czy umowy spółek osobowych.

Również przedmiotem wspomnianego na wstępie wyroku była transakcja kapitałowa. Podatnik wniósł do zagranicznej spółki, zlokalizowanej w UE, akcje polskiej spółki, wskutek czego objął on jej udziały.

Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychód
z kapitałów pieniężnych uważa się między innymi wartość wkładu określoną w dokumencie w przypadku wniesienia do spółki wkładu niepieniężnego. Jeżeli wartość wkładu jest niższa niż jego wartość rynkowa lub nie została ona określona w statucie, umowie albo innym dokumencie o podobnym charakterze, za przychód uważa się wartość rynkową takiego wkładu, o czym świadczy treść art. 17 ust. 1 pkt 9 u.p.d.o.f. Pojęcie „rynkowa” niejednemu z nas kojarzyć się będzie z tematyką cen transferowych. W tym samym kierunku zmierzają organy podatkowe. Czy zawsze zasadnie?

We wspomnianym wyroku kontrolujący zakwestionowali proporcje podziału wartości aportu, w jakiej został on przypisany do kapitału zakładowego, a w jakiej do zapasowego. W uzasadnieniu swojej decyzji organ odwoływał się do oparcia swoich działań właśnie na przepisach dotyczących cen transferowych. To umożliwiło przeprowadzenie analizy, którą organ sporządził na podstawie danych od innych spółek z rynku w celu oszacowania „prawidłowej proporcji”.

Analiza nadużyć?

W konsekwencji takich działań, organ podatkowy wydał decyzję podatkową nakazującą dopłatę podatku dochodowego od zwiększonej podstawy opodatkowania. To rozstrzygnięcie wzbudza kontrowersje mając na uwadze fakt, że podatnik nie ma możliwości przeprowadzić takiej analizy. Organy podatkowe zwróciły się bowiem do spółek realizujących podobne transakcje i na podstawie wskazanych przez nie danych oszacował proporcje podziału, w jakiej podatnik powinien przypisać go wartość aportu do kapitału zakładowego, a w jakiej do zapasowego.

Należy przy tym zadać sobie kluczowe pytanie. Czy jakikolwiek podmiot na rynku udzieliłby rzetelnych informacji na temat realizowanych przez siebie transakcji, innemu podmiotowi z rynku (jeżeli nie byłby to organ podatkowy)? Zgodnie z przyjętą praktyką oraz rekomendacjami FCT dot. analiz porównawczych (stanowiącymi zbiór dobrych praktyk w zakresie cen transferowych w Polsce), organy skarbowe nie powinny stosować danych porównawczych pozyskiwanych ze źródeł niedostępnych publicznie. Podatnik powinien mieć możliwość poznania źródła danych porównawczych wykorzystywanych przez organy skarbowe, a także dokonania ich weryfikacji.

Orzecznictwo daje nadzieję by walczyć o swoje

Omawiana sprawa sądowa z punktu widzenia podatnika została rozstrzygnięta pozytywnie. Sąd uchylił decyzję naczelnika urzędu celno-skarbowego, przyznając rację podatnikowi.

Podobnym efektem zakończyła się analogiczna sprawa (I SA/Lu 2/20), w ramach której Sąd uznał, że niedopuszczalnym ze strony organu podatkowego było oszacowanie wartości nominalnej udziałów, z uwagi na fakt, że wartość nominalna udziałów nie jest rozpatrywana w kategorii rynkowej.

Należy mieć bowiem na uwadze, że to kodeks spółek handlowych, jako stanowiące w Polsce źródło prawa, umożliwia wniesienie wkładu niepieniężnego o wartości rynkowej przekraczającą nominalną wartość objętych udziałów / akcji i przeniesienie nadwyżki na kapitał zakładowy (agio).

Konsekwencje odpuszczania organom

Jak wskazuje utrzymująca się linia orzecznicza, organy podatkowe nadinterpretowując obowiązujące przepisy na niekorzyść podatników, w konsekwencji często doprowadzają do zwiększenia podstawy opodatkowania. Z tego względu warto mieć na uwadze, że nie każda decyzja organów podatkowych ma prawidłowe podstawy w przepisach podatkowych, a wyroki sądów przychylających się do skarg podatników mogą w konsekwencji zaoszczędzić podatnikom znacznych kwot podatków.