Użytkowanie wieczyste przekształca się we własność bez VAT

Ostatnio zapadł kolejny wyrok NSA potwierdzający, że w przypadku przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nie dochodzi do kolejnej czynności opodatkowanej VAT, dotyczącej tej samej nieruchomości. Zarówno zarządcy, jak i korzystający z nieruchomości w użytkowaniu wieczystym powinni zapoznać się z tą linią orzeczniczą w kontekście mającego nastąpić 1 stycznia 2019 r. przekształcenia prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów.

W przypadku czynności prawnych dotyczących prawa użytkowania wieczystego gruntów opodatkowanie VAT może wystąpić w momencie jego ustanowienia lub też przeniesienia (art. 7 ust. 1 pkt 6 i 7 ustawy o VAT). Przy czym jego ustanowienie jest dostawą towarów jedynie wówczas, jeśli miało miejsce po 1 maja 2004 r.

Nie jest to jednak koniec wątpliwości cały czas pojawiających się w odniesieniu do użytkowania wieczystego. Jedną z nich rozstrzygnął NSA w wyroku z 30 sierpnia 2018 r., sygn. I FSK 1444/16. Wątpliwość ta dotyczyła tego, czy jeśli użytkowanie wieczyste zostanie przekształcone we własność, to czy przekształcenie stanowi nową czynność opodatkowaną. NSA podtrzymał swoją linię orzeczniczą, według której w przypadku przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nie mamy do czynienia z nową czynnością prawną, lecz to przekształcenie jest powiązane z ustanowieniem prawa użytkowania wieczystego. Ponieważ prawo do rozporządzania gruntem jak właściciel zostało już przekazane, niezasadne zdaniem sądu jest ponowne jej opodatkowywanie.

Choć omawiane zagadnienie było już kilkukrotnie rozstrzygane przez NSA, organy podatkowe dążyły w sprawie do opodatkowania podatkiem VAT przekształcenia użytkowania wieczystego. Może to wskazywać na to, że po przekształceniu użytkowania wieczystego pod budynkami mieszkalnymi w prawo własności, które ma nastąpić z mocy prawa 1 stycznia 2019 r., ciągle będą pojawiały się spory co do kwalifikacji przekształcenia dla potrzeb VAT. Mimo że nastąpi to na podstawie nowej ustawy, w mojej ocenie nie wpłynie to na skutki w VAT – więc przekształcenia te nie powinny być opodatkowane.