Usługi zarządzania kredytem świadczone przez inny podmiot niż kredytodawca nie korzystają ze zwolnienia z VAT

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 30 listopada 2023 r., sygn. akt I FSK 2165/19.

Czego dotyczyła sprawa?

We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, bank (dalej: wnioskodawca), wskazał że zamierza podjąć współpracę z wyspecjalizowanym podmiotem (dalej: kredytodawca) który funkcjonuje w grupie banku. Działalność tego podmiotu  opiera się m.in. na udzielaniu kredytów zabezpieczonych hipoteką. Celem podjętej współpracy jest zwiększenie udziału kredytodawcy w finansowaniu kredytów hipotecznych dla klientów indywidualnych. Współpraca ta miałaby odbywać się na zasadzie modelu agencyjnego.

Zgodnie z przyjętą przez strony umową outsourcingową, zadaniem banku jest wykonywanie na rzecz kredytodawcy pośrednictwa przy świadczeniu przez  niego usług udzielania kredytów hipotecznych. Bank w swoich placówkach oferuje klientom kredyty hipoteczne udzielane przez kredytodawcę, wykonuje wszelkie inne czynności niezbędne w celu udzielenia kredytu oraz zawiera i zmienia w imieniu kredytodawcy umowy kredytowe.

W związku z tym pojawiła się wątpliwość i pytanie po stronie banku: czy opisane we wniosku usługi, świadczone na rzecz kredytodawcy, podlegają zwolnieniu z podatku VAT[1]. Zdaniem banku, odpowiedź na to pytanie jest twierdząca.

Stanowisko DIS

Organ podatkowy w interpretacji z 20 marca 2015 r[2]. uznał stanowisko wnioskodawcy za nieprawidłowe.

Wyrok WSA

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (dalej: WSA), w wyroku z 15 września 2016 r.[3] uznał stanowisko banku za nieprawidłowe i oddalił skargę. W uzasadnieniu podzielił argumentację organu, zgodnie z którą wykonywane przez bank – jako pośrednika – usługi pośrednictwa w udzielaniu kredytów oraz usługi związane z obsługą już zawartych umów kredytowych nie stanowią jednej kompleksowej usługi, która podlegałaby zwolnieniu na mocy art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.

Ze zwolnienia korzystać będą tylko te czynności wykonywane przez bank, które mają na celu doprowadzenie do zawarcia umowy kredytu przez klienta i kredytodawcę. Czynności te kwalifikują się bowiem do usług pośrednictwa w świadczeniu usług finansowych.

Sprawa doczekała się kasacji, jednak wróciła do rozpatrzenia przez WSA, a ostatecznie została ponownie rozpatrzona przez NSA.

NSA wyrokiem z 30 listopada 2023 r.[4] oddalił skargę kasacyjną banku. W ocenie organu kasacyjnego, kluczowe znaczenie ma fakt, że bank nie świadczy bezpośrednio usług udzielania kredytu. Ponadto czynności, które wykonuje bank, nie są związane z udzielaniem kredytu (umowa kredytowa między stronami jest już zawarta), a w konsekwencji, czynności wykonywane przez bank nie podlegają zwolnieniu w rozumieniu art. 43 ust. 13 ustawy o VAT. Konkludując NSA uznał, że w imię powszechności opodatkowania należałoby uznać, że wyłącznie czynności ściśle związane z udzielaniem kredytu mogą korzystać ze zwolnienia.

Znaczenie w VAT

Kwestia możliwości zastosowania zwolnienia na mocy art. 43 ust.13 ustawy o VAT dla usług zarządzania kredytem, była przedmiotem licznej dyskusji i sporów między podatnikami a organami interpretacyjnymi.

Organy interpretacyjne argumentowały, iż czynności zarządzania kredytem, m.in. rozpatrywanie reklamacji, przyjmowanie dyspozycji zmiany harmonogramu spłat czy przyjmowanie dyspozycji wcześniejszej spłaty, realizowane przez inny podmiot niż kredytodawca nie będą podlegać zwolnieniu z VAT.

Co ważne, na potrzeby zwolnienia ustawodawca rozróżnił pojęcia: udzielania kredytów, pośredniczenia w procesie udzielania kredytów oraz zarządzania kredytami. W konsekwencji, aby prawidłowo określić, czy wspomniane zwolnienie będzie mieć zastosowanie, czy też nie, należy poddać weryfikacji stan faktyczny sprawy oraz spełnienie przesłanek ustawowych.

Zatem w sytuacji, gdy świadczenia udzielane przez bank sprowadzają się do pośrednictwa w zarządzaniu kredytem, gdzie umowa kredytowa została już zawarta między kredytodawcą a klientem, taka forma świadczenia usług nie podlega zwolnieniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.  

*****

[1] Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1570).

[2] Sygn. akt IPPP1/443-1481/14-2/Mpe.

[3] Sygn. akt III SA/Wa 1907/15.

[4] Sygn. akt I FSK 2165/19.