Umorzenie wierzytelności kontrahentom w trudnej sytuacji życiowej i finansowej nie daje prawa do wystawienia faktur korygujących

Umorzenie wierzytelności poprzez zawarcie ugody z dłużnikiem w związku z jego trudną sytuacją życiową lub finansową nie stanowi przesłanki do wystawienia faktury korygującej. Takie stanowisko wynika z interpretacji indywidualnej z dnia 6 maja 2022 roku, wydanej przez Dyrektora KIS sygn. 0111-KDIB3-1.4012.234.2022.2.KO.

Czego dotyczyła sytuacja?

Pandemia COVID, trudna sytuacja międzynarodowa, to wszystko wciąż daje się przedsiębiorcom we znaki w szczególności jeśli chodzi o możliwość terminowej realizacji zobowiązań. Jest to szczególnie widoczne w relacjach biznesowych, gdy podmiot zobowiązany do zapłaty za wyświadczoną usługę, lub dostarczone towary – de facto z przyczyn od niego niezależnych (bo związanych z prowadzonymi działaniami wojennymi) nie ma możliwości wywiązania się z płatności. W takich okolicznościach sprzedawca też ma bardzo utrudnione warunki prowadzenia działalności gospodarczej. A płacić podatki trzeba … spójrzmy na bardzo interesujący przykład w tym zakresie. W stanie faktycznym omawianej interpretacji indywidualnej Wnioskodawca (świadczący usługę w zakresie technologii X) wskazał, że odbiorcą jego usług jest podmiot z Polski, którego działalność gospodarcza skierowana jest w szczególności do odbiorców z rynku wschodniego, w tym dla klientów z Ukrainy. Ogólna sytuacja ekonomiczna na rynku ukraińskim znacznie się pogorszyła – wielu kooperantów w związku z prowadzonymi działaniami wojennymi utraciło źródła przychodu, a co za tym idzie zdolność do pokrywania swoich bieżących zobowiązań. W trudnej sytuacji znaleźli się także lokalni odbiorcy usług oraz ich pracownicy i współpracownicy.

Mając na uwadze chęć utrwalenia dobrych relacji z lokalnymi klientami oraz z odbiorcami ukraińskimi oraz nieznaczne szanse na pozytywne wyniki postępowań egzekucyjnych Wnioskodawca rozważał umorzenie ich wierzytelności. Nastąpiłoby to na podstawie umowy zawartej z polskimi klientami, zawierającej oświadczenie o zwolnieniu z długu oraz oświadczenie o przyjęciu zwolnienia – tak, aby  spełnione zostały przesłanki wygaśnięcia zobowiązania zgodnie z  art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny.

Taka koncepcja poradzenia sobie z niezapłaconymi wierzytelnościami, spowodowała wątpliwość co do ewentualnej możliwości pomniejszenia przez Wnioskodawcę podstawy opodatkowania VAT i kwoty podatku należnego, poprzez wystawioną fakturę korygującą.

Organ uznał przedstawione stanowisko Wnioskodawcy za prawidłowe

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że samo umorzenie należności nie jest wystarczającą przesłanką do wystawienia faktury korygującej.

Organ interpretacyjny zauważył, że odstąpienie od dochodzenia płatności za wyświadczone usługi nie oznacza, że warunki pierwotnej umowy uległy zmianie. Co ważne, w takiej sytuacji Wnioskodawca jedynie informuje odbiorcę swoich usług, że wyraża niniejszym zgodę na rezygnację z przysługującej jemu płatności. To jednak nie zmienia warunków pierwotnego świadczenia, jego wartości i wysokości podatku należnego.

Fiskus zaznaczył również, że wartość usługi nie zmieniła się – nie powstaje więc przesłanka do zastosowania rabatu lub opustu, a tym samym do wystawienia faktury korygującej o której mowa w art. 29a ust. 10 pkt 1 ustawy o VAT. Oznacza to, że podstawa opodatkowania, wynikająca z zawartej umowy, w związku z jednoczesnym oświadczeniem woli o rezygnacji z dochodzenia należności za wnioskowany okres, nie ulega zmianie i stanowi ją wciąż kwota wynikająca z zawartej umowy. Krótko mówiąc – Wnioskodawca nie ma możliwości wystawienia faktury korygującej i pomniejszenia podstawy opodatkowania oraz podatku należnego.

Omawiana interpretacja indywidualna prezentuje niezwykle ciekawą opinię. W końcu fiskus zgodził się ze stanowiskiem Wnioskodawcy, który sam uważał, że umorzenie wierzytelności nie jest podstawą do wystawiania faktury korygującej. To fakt – przepisy ustawy o VAT nie wprowadzają możliwości wystawienia faktury korygującej, gdy dochodzi do umorzenia wierzytelności.

Wydaje się, że Wnioskodawca broniąc swojego stanowiska o braku konieczności wystawienia faktury korygującej na całą wartość wyświadczonej usługi – de facto mógł zabezpieczyć ryzyko i ewentualne podejrzenie wyświadczenia nieodpłatnej usługi w rozumieniu art. 8 ust. 2 ustawy o VAT.

Co ciekawe – umorzenie wierzytelności nie skutkuje koniecznością zwiększenia podstawy opodatkowania, w przypadku gdy wierzyciel skorzystał już z ulgi na złe długi. Tak bardzo korzystną linię interpretacyjną prezentują organy podatkowe w wydawanych interpretacjach podatkowych – przykładem jest interpretacja indywidualna, wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 15 maja 2020 roku (sygn. akt 0114-KDIP1-1.4012.135.2020.2.KOM). Prezentowane interpretacje są bardzo korzystnym sygnałem dla wierzycieli – w obecnych okolicznościach gospodarczych mogą przeanalizować swoje transakcje z kontrahentami z Ukrainy, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji i zostali pozbawieni źródła przychodów a tym samym możliwości regulowania zobowiązań. Pozwoli to uporządkować księgi rachunkowe by nie wykazywać przeterminowanych wierzytelności, które mogą wpływać na wiarygodność w oczach kredytodawców i kontrahentów. Jednak należy mieć na uwadze, że umorzenie wierzytelności nie daje prawa do wystawienia faktur korygujących w świetle przepisów o VAT.