Umorzenie udziałów jednak podlega obowiązkowi dokumentacyjnemu
W interpretacji indywidualnej z 30 marca 2020 roku, wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (sygn. 0111-KDIB1-1.4010.121.2020.1.ŚS[¹]), organ uznał, że umorzenie udziałów własnych przez Spółkę, nabytych od wspólnika bez wynagrodzenia, stanowi transakcję w rozumieniu przepisów o cenach transferowych i podlega obowiązkowi sporządzenia dokumentacji cen transferowych.
Zgodnie ze stanem faktycznym, przedstawionym w interpretacji, w celu pokrycia strat spółka planuje dokonać obniżenia kapitału zakładowego poprzez dobrowolne nabycie udziałów bez wynagrodzenia od jednego ze wspólników i ich umorzenie. Nieodpłatne zbycie udziałów przez wspólnika w celu ich umorzenia zostanie przeprowadzone zgodnie z trybem uregulowanym w art. 199 §1 i §3 Kodeksu spółek handlowych. Umorzeniu będzie podlegała część udziałów, nabytych w spółce przez wspólnika poprzez wniesienie wkładu niepieniężnego (aportu) w formie zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Spółka planuje umorzyć udziały o łącznej wartości 6 000 000 PLN, co pozwoli na pokrycie znacznej części strat spółki. W związku z tym, spółka złożyła wniosek o interpretację, w którym zadała pytanie, czy nabycie udziałów od wspólnika bez wynagrodzenia w celu ich umorzenia będzie skutkowało obowiązkiem dokumentacyjnym w zakresie cen transferowych.
Zdaniem spółki, planowane umorzenie udziałów nie będzie wiązało się z powstaniem obowiązku dokumentacyjnego. Swoje stanowisko, spółka uargumentowała tym, że umorzenie udziałów za wynagrodzeniem lub bez wynagrodzenia jest procedurą wynikającą z przepisów Kodeksu spółek handlowych. W przypadku umorzenia udziałów bez wynagrodzenia nie ma określonej ceny i transakcja taka nie może być utożsamiana z transakcją kupna lub sprzedaży. Umorzenie następuje na podstawie przepisów oraz uchwały zgromadzenia wspólników. Dodatkowo nie ma możliwości, odniesienia warunków umorzenia udziałów do warunków rynkowych (ustalonych pomiędzy podmiotami niepowiązanymi), ponieważ zgodnie z przepisami Kodeksu spółek handlowych taka transakcja jest możliwa wyłącznie pomiędzy spółką a jej wspólnikiem.
Organ interpretacyjny nie zgodził się ze stanowiskiem spółki i uznał je za nieprawidłowe. W swoim stanowisku organ potwierdził, że umorzenie udziałów stanowi odrębną instytucję prawa handlowego. Jednak jednocześnie wskazał, że pojęcie transakcji nie ogranicza się tylko do umów handlowych i innych operacji, których celem jest kupno lub sprzedaż towarów i usług. Organ argumentował, że przedmiotem obrotu gospodarczego są nie tylko towary i usługi, ale też prawa mające wartość ekonomiczną, w tym papiery wartościowe. W rezultacie za transakcję należy uznać wszelkie czynności prawne skutkujące przeniesieniem własności dóbr, które mają wpływ na dochód (stratę) podatnika. Zdaniem organu, w konsekwencji umorzenie udziałów będzie mieściło się w pojęciu transakcji i powinno być przedmiotem dokumentacji podatkowej, o ile nastąpi spełnienie przesłanki dotyczącej przekroczenia progu dokumentacyjnego.
Trudno zgodzić się z wnioskami organu wskazanymi w interpretacji. Powyższa interpretacja stoi w sprzeczności do dotychczasowej linii interpretacyjnej organów, które racjonalnie wskazywały, że umorzenie udziałów jest instytucją prawa handlowego, a procedurę i tryb jego przeprowadzenia określają przepisy. Ponadto umorzenie udziałów nie stanowi transakcji handlowej, a jego celem nie jest modyfikacja wysokości dochodów, jakie osiągają podatnicy powiązani, poprzez zastosowanie nierynkowej ceny (np. interpretacja sygn. 0111-KDIB1-3.4010.223.2017.1.BM[²], 2461-IBPB-1-3.4510.952.2016.1.MST[³],). Dodatkowo nieodłącznym elementem umorzenia udziałów jest zaangażowanie podmiotów powiązanych, więc nie jest możliwe odniesienie warunków transakcji do warunków rynkowych (ustalonych pomiędzy podmiotami niepowiązanymi). Nie sposób również zgodzić się z konkluzją organu zawartą w analizowanej interpretacji, że umorzenie udziałów powinno być przedmiotem dokumentacji podatkowej, o ile przekroczony zostanie próg dokumentacyjny. W przypadku transakcji umorzenia udziałów bez wynagrodzenia, w której nie została ustalona cena, nie ma możliwości odniesienia wartość transakcji do progu dokumentacyjnego.
Niniejsza interpretacja jest jedną z kilku (np. interpretacja z 10.06.2020 r. sygn. 0111-KDIB2-1.4010.110.2020.1.AR[4] i interpretacja zmieniająca z 23.09.20119 r. sygn. DPP7.8222.236.2018.GFQV[5]), które ukazały się w zakresie umorzenia udziałów i wskazują na zmianę podejścia organów podatkowych, zgodnie z którym transakcja umorzenia udziałów (również bez wynagrodzenia) podlega obowiązkowi sporządzenia dokumentacji cen transferowych, pomimo, że według organów podatkowych tego typu transakcja nie stanowi dochodu podatkowego podatnika.