UE wprowadza jednolite kary za naruszenia sankcji, Polska dodaje więcej formalności

19 maja 2024 r. weszła w życie Dyrektywa 2024/1226, która wprowadza znaczące zmiany w zakresie stosowania i egzekwowania unijnych sankcji nałożonych w związku z agresją Rosji na Ukrainę. Dotychczas państwa członkowskie UE miały pełną swobodę w określaniu kar za naruszenie obowiązujących sankcji. Różnice wynikające z odmiennego ustawodawstwa krajów UE w zakresie grożących kar doprowadziły do sytuacji naruszających integralność rynku wewnętrznego Unii Europejskiej.

Komisja Europejska chcąc zapewnić sprawiedliwe traktowanie unijnych przedsiębiorców wprowadziła wspólne normy minimalne. Odnoszą się one zarówno do określania przestępstw związanych z naruszeniem unijnych środków ograniczających, jak i dostępności skutecznych i proporcjonalnych kar. Poniżej przedstawiamy kluczowe aspekty, na które unijni przedsiębiorcy powinni zwrócić uwagę.

Przestępstwa związane z naruszeniem sankcji

Dyrektywa ujednolica zakres działań, które powinny być uznawane za przestępstwa, jeśli zostaną popełnione umyślnie i z naruszeniem unijnych sankcji. Są to przykładowo:

• udostępnianie środków finansowych lub zasobów gospodarczych osobom lub podmiotom objętym sankcjami.
• niedokonanie zamrożenia środków finansowych lub zasobów gospodarczych należących do takich osób lub podmiotów.
• umożliwienie wjazdu lub tranzytu przez terytorium państwa członkowskiego osobom objętym zakazem wjazdu.
• realizacja transakcji z państwami trzecimi lub ich podmiotami w sposób naruszający sankcje.
• obrót towarami i usługami objętymi sankcjami, w tym świadczenie usług pośrednictwa, pomocy technicznej oraz innych usług.

Sankcje i kary

Dyrektywa wprowadza również zróżnicowany katalog kar za naruszenia sankcji nałożonych w związku z agresją Rosji na Ukrainę:

a) w przypadku osób fizycznych:

• kary pozbawienia wolności – od roku do pięciu lat, w zależności od wartości zaangażowanych środków finansowych lub zasobów gospodarczych,
• grzywny, cofnięcie zezwoleń na prowadzenie działalności, pozbawienie prawa do zajmowania pozycji kierowniczych, czasowy zakaz ubiegania się o urząd publiczny czy publikacja całości lub części orzeczenia sądowego odnoszącego się do popełnionego przestępstwa,

b) w przypadku osób prawnych:

• grzywny, które w zależności od popełnionego czynu mogą sięgać nawet do 40.000.000 EUR
• pozbawienie prawa do korzystania ze świadczeń publicznych lub pomocy,
• pozbawienie dostępu do finansowania publicznego, w tym do procedur przetargowych, dotacji i koncesji,
• zakaz prowadzenia działalności gospodarczej i cofnięcie zezwoleń na prowadzenie działalności,
• umieszczenie pod nadzorem sądowym,
• likwidacja sądowa,
• zamknięcie zakładów wykorzystywanych do popełniania przestępstwa,
• publikacja całości lub części orzeczenia sądowego dotyczącego popełnionego przestępstwa oraz nałożonych sankcji lub środków, bez uszczerbku dla przepisów dotyczących prywatności i ochrony danych osobowych.

Obowiązki państw członkowskich

W związku z obowiązywaniem Dyrektywy, państwa członkowskie są zobowiązane do:

• wprowadzenia przepisów krajowych zapewniających skuteczne egzekwowanie sankcji.
• zapewnienia współpracy międzynarodowej i wewnętrznej między wszystkimi właściwymi organami.
• gromadzenia i przekazywania danych statystycznych dotyczących przestępstw związanych z naruszeniem sankcji.

Zmiany w polskim ustawodawstwie

W Polsce nie zostały jeszcze zaprezentowane propozycje implementacji Dyrektywy. Niemniej 30 kwietnia 2024 r. przedstawiono projekt regulacji wprowadzający istotne zmiany w ustawie o przeciwdziałaniu wspieraniu agresji na Ukrainę oraz w ustawie o Krajowej Administracji Skarbowej (KAS). Nowelizacja ma na celu wzmocnienie przepisów dotyczących przeciwdziałania obchodzeniu sankcji nałożonych na Rosję i Białoruś, zapewniając skuteczniejszą kontrolę nad handlem międzynarodowym w szczególności poprzez:

• weryfikację i składanie oświadczeń w procedurze tranzytu – eksporterzy będą musieli składać oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej, że towary nie będą przetwarzane, składowane ani odsprzedawane na terytorium Rosji lub Białorusi,
• przedstawienie dowodu odprawy celnej w terminie 45 dni od wyprowadzenia towarów poza obszar celny UE z państwa przeznaczenia, jeżeli kraje te zostały uznane za biorące udział w obchodzeniu środków ograniczających albo towary są przewożone w procedurze tranzytu przez terytorium Rosji albo Białorusi,
• przedstawienie przez importerów dowodów potwierdzających państwo pozyskania drewna oraz informacje o regionie jego pochodzenia w przypadku importu towarów drewnianych objętych sankcjami.

Znaczenie dla przedsiębiorców

Przedsiębiorcy powinni dokładnie zapoznać się z nowymi przepisami i dostosować swoje działania, aby uniknąć poważnych konsekwencji prawnych. Nowe przepisy oznaczają przede wszystkim konieczność:

• monitorowania i przestrzegania sankcji unijnych w celu uniknięcia surowych kar przewidzianych w Dyrektywie.
• dostosowania procedur wewnętrznych do nowych wymogów prawnych, w tym odpowiednich kontroli zgodności.
• świadomości nowych obowiązków sprawozdawczych i potencjalnych ryzyk związanych z obchodzeniem sankcji.