Transakcja wniesienia przez gminę gruntu aportem podlega VAT – wyrok WSA

5 września 2023 r. WSA w Gorzowie Wielkopolskim wydał wyrok, sygn. I SA/Go 150/23, dotyczący zbycia gruntu przez gminę w drodze aportu do Społecznej Inicjatywy Mieszkaniowej i konsekwencji tej transakcji na gruncie podatku VAT.

Stan faktyczny

Gmina, która jest czynnym podatnikiem VAT, wspólnie ze spółką z o.o. założyła Społeczną Inicjatywę Mieszkaniową (dalej: SIM) na cele działalności budownictwa mieszkaniowego. W momencie utworzenia SIM gmina powierzyła spółce swoje zadanie własne na podstawie powierzenia bezumownego – zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym oraz ustawą o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego.

Objęcie udziałów w SIM nastąpiło w drodze umowy regulującej warunki powierzenia części zadania własnego gminy. Umowa ta określała rodzaj oraz termin rozpoczęcia i okres realizacji inwestycji w ramach wykonywania powierzonego zadania własnego gminy, stanowiącego usługę świadczoną w ogólnym interesie gospodarczym.

Gmina wystąpiła o wydanie interpretacji w zakresie podatku VAT. Planowała bowiem nieodpłatnie przekazać grunt na rzecz SIM na cele budowy budynku wielorodzinnego. Przekazanie nieruchomości miało nastąpić poprzez wniesienie gruntu jako aportu do spółki, w zamian za objęcie udziałów w kapitale zakładowym. SIM spółka z o.o. nie jest podmiotem zarejestrowanym jako czynny podatnik VAT.

Gmina zadała organowi pytanie, czy w opisanym zdarzeniu przyszłym, polegającym na wniesieniu gruntu jako aportu do spółki SIM, znajdzie zastosowanie art. 15 ust. 6 ustawy o  podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT). Czy można uznać, że gmina nie będzie działała jako podatnik VAT, a w konsekwencji ta transakcja nie będzie podlegała opodatkowaniu?

Gmina argumentowała, że w związku z wykonywaniem zadania własnego, powierzonego spółce SIM pod postacią gminnego budownictwa mieszkaniowego, nie można stwierdzić, że działa jako podatnik (zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy o VAT). Ponadto celem wniesienia aportu do spółki nie jest jej dokapitalizowanie, natomiast będzie związane z realizacją zadania własnego gminy. Zatem transakcja zbycia nieruchomości w formie aportu nie może być opodatkowana podatkiem VAT, gdyż nie jest czynnością związaną z obrotem gospodarczym.

Zdaniem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (dalej: DKIS) w interpretacji z 19 kwietnia 2023 r., sygn. 0112-KDIL3.4012.110.2023.1.MC, uznał stanowisko gminy za nieprawidłowe. DKIS argumentował, że transakcja przekazania nieruchomości w drodze aportu będzie czynnością cywilnoprawną, a nie publicznoprawną. W konsekwencji gmina, w zakresie czynności dokonywanych zgodnie z umowami cywilnoprawnymi, w tym sprzedaży nieruchomości, będzie podlegała opodatkowaniu na zasadach ogólnych, bowiem wykonywane czynności będą miały charakter działalności gospodarczej zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o VAT.

Gmina wnosząc aport do spółki nie będzie działać jako organ władzy publicznej, zatem nie przysługuje jej wyłączenie z opodatkowania na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o VAT.

W następstwie wydania nieprzychylnej dla wnioskodawcy interpretacji została wniesiona skarga do WSA.

Zdaniem WSA

WSA w Gorzowie Wielkopolskim oddalił skargę gminy.

Sąd uznał, że z uwagi na fakt, iż w omawianej sprawie podnoszona jest kwestia opodatkowania zbycia nieruchomości – a więc dostawy towaru – należy przyjąć, że bez względu na formę transakcji jako wniesienia aportu będącego realizacją zadań własnych gminy powierzonych SIM dostawa nieruchomości będzie objęta obowiązkiem opodatkowania VAT.

WSA wskazał, że również dyrektywa VAT nie zawiera przesłanek normatywnych przewidujących wyłączenia z VAT tej transakcji.

W związku z tym sąd uznał, że wniesienie aportu przez gminę do spółki należy uznać za dostawę towarów zgodnie z art. 7 ustawy o VAT, a dostawa ta podlega opodatkowaniu VAT.

Znaczenie w VAT

Pomimo że wniesienie wkładu pieniężnego do spółki nie rodzi obowiązku podatkowego w VAT, to mając na uwadze przekazanie wkładu niepieniężnego np. nieruchomości, należy pamiętać, że transakcja ta spełnia definicję dostawy towarów na gruncie ustawy o VAT, a zatem należy traktować ją odrębnie rozpatrując kwestię opodatkowania VAT.

Omawiane zagadnienie odbiło się szerokim echem w mediach, ponieważ sprawa opodatkowania wniesienia nieruchomości w postaci aportu do SIM nie była jak dotąd rozpatrywana przez sądy i nie ma ugruntowanego stanowiska sądów w tym zakresie. Dlatego też wiele gmin ostrożnie rozważa decyzję o wstąpieniu do SIM mając na uwadze problemy z kwestią opodatkowania przekazania aportu.

WSA ostrożnie podszedł do kwestii wyłączenia tej transakcji z VAT. Podkreślił, że niezależnie od argumentacji gminy, która dotyczy uwarunkowań związanych z dochodowością spółki oraz formy prawnej zadań własnych gminy, można uznać, że transakcja zbycia nieruchomości będzie skutkować obowiązkiem opodatkowania VAT.