Stałe miejsce prowadzenia działalności w VAT - czyli wciąż niejasne kryteria

Kwestia, czy podmioty zagraniczne posiadają stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej nabrała w ostatnim czasie takiego znaczenia, że Ministerstwo Finansów podobno planuje w tej sprawie wydać interpretację ogólną. Być może planowana interpretacja ogólna rozwieje powstałe już wątpliwości w tym zakresie. Póki co pozostaje nam jednak obserwować stanowisko Ministerstwa Finansów w ostatnio wydanych interpretacjach indywidualnych.

A jest czego się obawiać. Z jednej strony nie dziwi fakt, iż Ministerstwo Finansów za wszelką cenę chce „przyciągnąć” do opodatkowania najwięcej transakcji, z drugiej jednak strony idąca w tak restrykcyjnym kierunku argumentacja może prowadzić po prostu do wypaczenia istoty systemu VAT.

A w jakich okolicznościach można mówić o stałym miejscu prowadzenia działalności?

Pomimo wprowadzenia definicji stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w rozporządzeniu wykonawczym Rady UE 282/2011 do dyrektywy VAT, na tym tle wciąż powstają spory między podatnikami i organami podatkowymi. Choć wydaje się, że brzmienie przepisów tego rozporządzenia jest w miarę oczywiste, bowiem przez stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej należy rozumieć:

• dowolne miejsce – inne niż miejsce siedziby działalności gospodarczej podatnika,
• charakteryzujące się wystarczającą stałością oraz odpowiednią strukturą w zakresie zaplecza personalnego i technicznego,
• by umożliwić mu odbiór i wykorzystywanie usług świadczonych do własnych potrzeb tego stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.

A jak te przepisy interpretuje organ podatkowy?

Takim „ciekawym” przykładem jest ostatnio wydana interpretacja indywidualna (z dnia 2 lutego 2018 roku, sygn. akt 0114-KDIP1-2.4012.643.2017.2.JŻ), w której organ interpretacyjny doszukał się stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej u norweskiej spółki, która na terenie Polski zlecała polskiemu kontrahentowi produkcję barek z powierzonych jemu elementów konstrukcyjnych (i na podstawie dostarczonej dokumentacji). W opinii Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, spółka norweska spełniła łącznie trzy przesłanki posiadania stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. Po pierwsze działalność spółki norweskiej na terytorium Polski trwała już kilka lat – a tym samym spełniona została przesłanka stałości (i bez znaczenia w tej mierze pozostał fakt, iż zlecenie zbudowania takiej barki uzależniony był de facto od zamówień złożonych przez kooperantów spółki). Po drugie, spółka miała prawo przeprowadzenia kontroli realizacji zlecenia, a pracownicy spółki podczas tej kontroli mieli dostęp na teren stoczni producenta. Końcowo organ interpretacyjny uznał, iż de facto spółka prowadzi działalność gospodarczą na terenie Polski z wykorzystaniem zaplecza technicznego polskich producentów i personalnego, bowiem zleca im, w tym ich pracownikom, produkcję oraz obsługę barek.

Co ciekawe tak daleko idąca interpretacja przepisów nie jest do końca odosobniona. Bowiem do podobnych wniosków doszedł Dyrektor KIS w interpretacji z dnia 6 lutego 2018 roku (sygn. akt 0114-KDIP1-2.4012.683.2017.2.MC). Niezwykle istotny w tej mierze pozostaje również wyrok NSA z dnia 23 listopada 2017 roku (I FSK 160/16) w którym uznano, że do zaistnienia stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej wystarczy już samo wynajmowanie powierzchni magazynowej, mimo braku własnego personelu do obsługi tegoż magazynu.

Reprezentowane przez organy podatkowe podejście może być kontrowersyjne szczególnie dla polskich usługodawców. Może się bowiem okazać, że gros faktur wystawianych na zasadzie odwrotnego obciążenia powinna być de facto opodatkowana VAT.

A co w przypadku, gdy spółka zagraniczna po otrzymaniu interpretacji indywidualnej w takim duchu, postanowi zgłosić fakt posiadania stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Jaki adres prowadzenia działalności gospodarczej powinna podać w formularzu NIP-2? Czy w takim przypadku adresem prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce będzie adres położenia doku (w którym budowane są barki), a może adres wynajmowanej powierzchni magazynowej? Ale to chyba temat na kolejne rozważania…