Samorządy a grupa VAT

Grupy VAT to stosunkowo nowe rozwiązanie, które obowiązuje od początku 2023 r. Grupa umożliwia neutralne rozliczanie VAT wśród członków danej grupy. Jest także źródłem wielu korzyści finansowych dla przedsiębiorstw, ponieważ wpływa na ich lepszą płynność finansową.

Zgodnie z ustawą o VAT: grupę VAT mogą utworzyć podmioty powiązane finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie.

W zakresie utworzenia grupy VAT przez jednostki samorządu terytorialnego wypowiedział się Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej [dalej: DKIS] w interpretacji indywidualnej z 17 marca 2023 r.[1]. DKIS stanął na stanowisku, że w obecnych przepisach ustawy o VAT nie ma regulacji, która wymagałaby posiadania osobowości prawnej lub innej szczególnej formy prawnej przez podmioty, które chcą utworzyć grupę. Brak wyłączeń, które stałyby na przeszkodzie zawiązania grupy VAT w ramach jednostki samorządu terytorialnego i utworzonych przez nią podmiotów, jak np. instytucje kultury czy spółki komunalne.

Z momentem prawnie skutecznego utworzenia grupy VAT powstaje nowy podatnik dla celów tego podatku, a członkowie grupy są wykreślani z rejestru czynnych podatników VAT. To oznacza, że od tej chwili przestają rozliczać się w sposób odrębny VAT-owsko, a zaczynają wspólnie, jako jeden podmiot – grupa VAT. DKIS w interpretacji indywidualnej podkreślił także, że grupę jako podatnika VAT obowiązują zasady ogólne, które dotyczą stosowania kas rejestrujących. A zatem są one objęte obowiązkiem prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu tych kas, jeżeli dokonywana jest sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych.  

Jeśli chodzi o konsekwencje prowadzenia takiej kasy przez grupę VAT, to na paragonie fiskalnym powinny widnieć dane grupy VAT jako sprzedawcy, czyli jednego podmiotu, a nie poszczególnych jej członków. Ustawodawca dopuszcza możliwość umieszczenia na paragonie fiskalnym dodatkowych, fakultatywnych informacji. Z tego powodu nie jest zabronione wymienienie informacji o indywidualnym przedsiębiorcy – członku grupy. Najważniejsze jest jednak to, aby jako sprzedawcę wskazać grupę VAT wraz z numerem NIP grupy.

Znaczenie w VAT

Przedstawioną interpretację indywidualną należy uznać za interesującą. Chociaż przepisy ustawy o VAT[2] wyraźnie przewidują, że grupę VAT mogą stworzyć podmioty powiązane finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie, a także żeby jeden z jej członków posiadał bezpośrednio w pozostałych podmiotach większość w kapitale zakładowych organach czy zysku, to nie wynika z nich wprost, jak te przepisy mają się do kwestii zawiązywania grup VAT przez jednostki samorządu terytorialnego i utworzonych przez nie podmiotów.

Nie jest odosobnionym przypadkiem sytuacja, w której powiązania wymagane do utworzenia grupy VAT występują np. pomiędzy gminą a spółką komunalną. Jeżeli chodzi o instytucje kultury, które funkcjonują na podstawie specustawy, to mając na uwadze interpretację, warto zwrócić uwagę, czy decyzja o utworzeniu lub likwidacji takiej instytucji leży w gestii gminy. Jeśli tak – spełniona jest przesłanka ustawowa, która przewiduje obowiązek posiadania ponad 50% praw głosu w innym podmiocie. Dlatego interpretację należy ocenić jako pozytywną. Nie ma żadnych przekonujących argumentów, które stałyby za dopuszczeniem tworzenia grup VAT wyłącznie przez spółki prawa handlowego, a tym samym za odmówieniem tego prawa samorządom.

___

[1] Sygn. akt 0114-KDIP4-1.4012.544.2022.2.AM.

[2] Patrz art. 15a ustawy o VAT.