Rezydencja podatkowa a rozliczenia PIT

Status rezydencji podatkowej w Polsce jest kluczowy dla prawidłowego rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych.

Polscy rezydenci podatkowi mają obowiązek rozliczyć w Polsce podatek dochodowy od całości swoich dochodów zarówno tych osiąganych w kraju, jak i za granicą (nieograniczony obowiązek podatkowy).

Natomiast polscy nierezydenci podatkowi podlegają opodatkowaniu w Polsce tylko od dochodów osiąganych na terytorium Polski (ograniczony obowiązek podatkowy). Pozostałe dochody, które zostały przez nich osiągnięte za granicą, nie podlegają opodatkowaniu w Polsce.

Kryteria ustalania rezydencji podatkowej w Polsce

Osoba fizyczna jest uznawana za polskiego rezydenta podatkowego, jeżeli ma miejsce zamieszkania na terytorium Polski, czyli:

• posiada w Polsce ośrodek interesów życiowych LUB
• przebywa na terytorium Polski dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Każde z tych kryteriów należy rozpatrywać samodzielnie i niezależnie. Przy czym spójnik „LUB” oznacza, że spełnienie przynajmniej jednego z nich pozwala uznać daną osobę za polskiego rezydenta podatkowego.

Ośrodek interesów życiowych

Ośrodek interesów życiowych odnosi się do osobistej sytuacji danej osoby, w szczególności do jej centrum interesów osobistych lub gospodarczych.

Centrum interesów osobistych to miejsce, gdzie osoba fizyczna posiada ścisłe powiązania osobiste, czyli więzi rodzinne, towarzyskie, gdzie podejmuje aktywności społeczne, polityczne, kulturalne, sportowe, gdzie przynależy do organizacji czy klubów, uprawia hobby itp.

W praktyce najistotniejszym czynnikiem branym pod uwagę jest obecność w Polsce współmałżonka, partnera lub małoletnich dzieci. W związku z tym wyjazd do innego państwa wraz z całą rodziną w większości przypadków skutkować będzie przeniesieniem centrum interesów osobistych do tego państwa. Natomiast wyjazd do pracy za granicę, podczas gdy małżonek oraz dzieci pozostają w Polsce, oznaczać będzie najczęściej utrzymanie centrum interesów osobistych na terytorium Polski.

Z kolei centrum interesów gospodarczych dotyczy powiązań ekonomicznych. Przykładowo może to być miejsce wykonywania działalności zarobkowej, posiadania głównego źródła dochodów, kont bankowych, inwestycji, kredytów, ruchomości i nieruchomości.

Pobyt w Polsce

W Polsce rok podatkowy jest równy rokowi kalendarzowemu. Kryterium długości pobytu należy zatem uznać za spełnione po przekroczeniu 183 dni pobytu na terytorium Polski w danym roku kalendarzowym. Warunek ten nie oznacza jednak, że pobyt ten musi być nieprzerwany.

Długość pobytu jest obliczana metodą „dni fizycznej obecności”. Należy więc wziąć pod uwagę nawet część dnia, o ile została spędzona w Polsce.

Zmiana rezydencji podatkowej w trakcie roku podatkowego

W  objaśnieniach wydanych 29 kwietnia 2021 r. dotyczących zasad ustalania rezydencji podatkowej oraz zakresu obowiązku osoby fizycznej w Polsce, Minister Finansów potwierdził, iż możliwa jest tzw. łamana rezydencja podatkowa, czyli uznanie podatnika za rezydenta podatkowego w Polsce wyłącznie przez część roku podatkowego, jeśli spełnione zostaną określone przesłanki. 

Zwykle ma to miejsce w przypadku, gdy osoba fizyczna w trakcie roku podatkowego przenosi swoje centrum interesów życiowych z jednego kraju do innego. Skutkuje to tym, iż osoba ta przez część roku podlega opodatkowaniu w Polsce jako polski rezydent podatkowy, a przez resztę roku opodatkowana jest w Polsce wyłącznie od dochodów uzyskanych na terytorium Polski.

Dopuszczalność takiego rozwiązania w praktyce potwierdzają również organy podatkowe w wydawanych interpretacjach (np. w interpretacji indywidualnej z 28 sierpnia 2024 r., sygn. 0112-KDIL2-1.4011.558.2024.2.DJ). Interpretacja ta została wydana ma wniosek podatniczki, która w trakcie 2024 r. zamierzała rozpocząć pracę na uczelni w Chinach i przenieść tam swój ośrodek interesów życiowych/osobistych/gospodarczych. Dyrektor KIS zgodził się z podatniczką, iż od 1 września 2024 r. w związku ze zmianą miejsca zamieszkania na Chiny i osiąganiem przez nią od tego momentu dochodów ze stosunku pracy (z chińskiej uczelni) i dochodów z działalności wykonywanej osobiście dojdzie do zmiany rezydencji podatkowej w trakcie roku podatkowego, tj. przestanie ona być polskim rezydentem podatkowym. Tym samym od tego dnia do końca 2024 r. (i w latach następnych przy niezmienionym stanie prawnym i niezmienionych istotnie okolicznościach sprawy) podatniczka nie będzie posiadała w Polsce nieograniczonego obowiązku podatkowego.