Restrukturyzacje - dobra passa w VAT dla spółek holdingowych

Możliwość pełnego odliczenia VAT od usług doradczych nabywanych w związku z (częściowo) nieudaną akwizycją innej spółki, gdy zamiarem nabywcy jest – po nabyciu akcji – świadczenie usług zarządzania targetem oraz uznanie opodatkowanego wynajmu lokalu na rzecz spółki, której akcje kupuje spółka holdingowa za „uczestnictwo w zarządzaniu” tą nabytą spółką – to niewątpliwie ważne informacje dla spółek holdingowych wynikające z orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości UE.

W ostatnim czasie TSUE wydał dwa ciekawe i ważne wyroki. Jeden z nich to wyrok w sprawie Ryanair i nie do końca udanej (niepełnej) akwizycji innej linii lotniczej (Air Lingus).

Zamiarem Ryanair było przejęcie 100% akcji w innej spółce lotniczej. Z uwagi na przepisy w zakresie ochrony konkurencji Spółka nabyła mniejszy pakiet. W konsekwencji organy odmówiły Ryanair prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktur wystawionych m.in. przez doradców, którzy świadczyli na rzecz Spółki usługi związane z zamierzoną i negocjowaną transakcją.

Opinię rzecznika generalnego w tej sprawie omawialiśmy TUTAJ.

Trybunał podzielił stanowisko rzecznika. Efekt wyroku w sprawie Ryanair to przyznanie podatnikowi pełnego prawa do odliczenia VAT zawartego w cenie usług doradczych i podobnych, świadczonych przy negocjacji i przygotowaniu nabycia udziałów / akcji innego podmiotu. Prawo do odliczenia przysługuje nawet w sytuacji, gdy nabycie nie doszło do skutku (lub doszło do nabycia tylko w części).

Należy wyróżnić dwie istotne przesłanki prawa do odliczenia: zamiar rzeczywistego zarządzania spółką nabywaną oraz rzetelne udokumentowanie tego zamiaru.

Warunkiem dokonania odliczenia VAT jest chęć rzeczywistego zarządzania nabytą spółką poprzez świadczenie na jej rzecz usług w tym zakresie (opodatkowanych VAT). Gdyby wyłącznym zamiarem nabywcy było posiadanie udziałów i pobieranie dywidendy, to prawo do odliczenia VAT z definicji nie przysługuje – z uwagi na brak związku z czynnościami opodatkowanymi. Związek ten wystąpi, gdy nabywca zamierza uczestniczyć w zarządzaniu nabytymi spółkami (np. poprzez świadczenie usług administracyjnych, księgowych, handlowych czy technicznych).

Świadczenie tego rodzaju usług dla podmiotu, którego udziały lub akcje podatnik zamierza kupić, powoduje, że nabywca udziałów prowadzi działalność gospodarczą podlegającą VAT i ma wobec tego prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Powyższe TSUE podkreślił np. w wyroku  Larentia + Minerva C-108/14 i C-109/14. Trybunał wskazał, że o ile samo nabycie i posiadanie udziałów lub akcji w spółce nie powinno być uznawane za działalność gospodarczą przyznającą ich nabywcy lub posiadaczowi status podatnika, o tyle inaczej jest, gdy udziałowi w innym przedsiębiorstwie towarzyszy pośrednie lub bezpośrednie uczestnictwo w zarządzaniu spółkami. Zarządzanie to ma miejsce poprzez dokonywanie czynności podlegających opodatkowaniu VAT, takich jak świadczenie na rzecz tych spółek usług finansowych, handlowych i technicznych.

Skoro udziały / akcje kupowane są w spółkach, na rzecz których podatnik następnie świadczy opodatkowane usługi, to przysługuje mu prawo do odliczenia VAT zawartego w cenie usług doradczych świadczonych przy przygotowywaniu transakcji nabycia tych udziałów / akcji. Dzięki wyrokowi Ryanair wiemy, że zasada ta znajdzie zastosowanie także, jeśli do samej transakcji nie dojdzie.

W wyroku Ryanair TSUE podkreśla, że zamiar świadczenia usług z zakresu zarządzania na rzecz nabywanego podmiotu powinien być udokumentowany. Należyta dokumentacja przyszłego modelu biznesowego, po nabyciu akcji / udziałów, wspiera zasadność odliczenia VAT.

Podmioty przygotowujące się do nabycia akcji / udziałów innego podmiotu, o ile mają zamiar świadczenia usług z zakresu zarządzania na rzecz przejmowanego podmiotu, powinny ten zamiar należycie udokumentować. Rzetelna i prawidłowa dokumentacja w tym zakresie pozwoli zabezpieczyć prawo do odliczenia VAT od usług doradztwa i podobnych związanych z obsługą, i negocjowaniem nabycia takich akcji.

Powyższe orzeczenie wpisuje się w korzystną dla spółek holdingowych linię orzeczeń TSUE z 2018 r. – obejmującą m.in. wydany w lipcu wyrok w sprawie Marle Participations SARL (C-320/17). Wyczerpujące omówienie tego orzeczenia znajduje się TUTAJ. W lipcowym wyroku bowiem TSUE orzekł, że wynajmowanie nieruchomości podmiotom, których udziały lub akcje podatnik nabywa to „uczestniczenie w zarządzaniu” takim podmiotem. W rezultacie – wydatki związane z nabyciem udziałów lub akcji w spółkach zależnych poniesione przez spółkę holdingową biorącą udział w zarządzaniu tymi spółkami (poprzez opodatkowane wynajmowanie im nieruchomości) powinny być uważane za należące do kosztów ogólnych tej spółki holdingowej. VAT zapłacony od tych wydatków, co do zasady, powinien podlegać pełnemu odliczeniu.