Rabaty pośrednie z perspektywy podatku naliczonego

Kilka dni temu pisaliśmy o rabatach pośrednich, sposobie dokumentowania wypłacanych premii oraz wątpliwościach związanych z prawem podmiotu udzielającego rabatu do obniżenia podstawy opodatkowania i podatku należnego tutaj. Warto również przyjrzeć się zagadnieniu od strony podatku naliczonego i zasady neutralności podatku VAT.

—

W związku z zaostrzającym się prawem antykorupcyjnym i szeregiem regulacji mających na celu przeciwdziałanie wyłudzeniom, obserwujemy nową tendencję w biznesie wykorzystującą mechanizm rabatów pośrednich. Konstrukcja ta zakłada przyznanie rabatu na rzecz kolejnego podmiotu w łańcuchu dostaw (z pominięciem bezpośredniego dostawcy) i zazwyczaj uzależnia jego przyznanie od osiągnięcia progu zakupu/sprzedaży towarów producenta. Ucina zatem pewne dyskusje w zakresie szeroko pojętych usług marketingowych i zapewnia większą kontrolę producenta nad kształtowaniem ostatecznej ceny sprzedaży jego produktów. Jak wskazywaliśmy, udzielenie premii pieniężnej ma wpływ na wartość obrotu u podmiotu udzielającego rabatu i – co wynika z zasady neutralności podatku VAT – podmiot ten powinien mieć prawo do skorygowania podatku należnego także na podstawie innego dokumentu potwierdzającego udzielnie rabatu, np. noty korygującej.

Dostępne są liczne interpretacje podatkowe potwierdzające prawo do obniżenia podstawy opodatkowania i podatku należnego z tytułu udzielenia rabatu pośredniego – pytania kierowane są do organów przez podmioty udzielające rabatu. W mniejszości są natomiast interpretacje i uzasadnienia zwracające uwagę na drugą stronę transakcji, czyli zobowiązanie beneficjenta rabatu do obniżenia odliczonego podatku naliczonego.

Pomijanie zagadnienia obniżenia VAT naliczonego może prowadzić do wypaczenia dobrych praktyk i nie można wykluczyć, że mechanizm rabatów pośrednich zostanie wykorzystany do wyłudzania VAT. Brak obniżenia podatku naliczonego po stronie beneficjenta rabatu pośredniego może naruszać interes Skarbu Państwa, gdyż do budżetu wpłynęłaby kwotę podatku niższa niż ta ostatecznie obciążająca konsumenta.

Obserwujemy próby przeforsowania formalistycznego podejścia w zakresie korekty podatku naliczonego. Powołując się na językową wykładnię ustawy o VAT podatnicy wskazują, iż obowiązek zmniejszenia kwoty podatku naliczonego występuje wyłącznie w związku z otrzymaniem faktury korygującej, która – z uwagi na brak bezpośredniej transakcji z podmiotem udzielającym rabatu – nie może w tej konstrukcji zostać wystawiona.

To niebezpieczna tendencja. W przypadku podatku VAT pierwszeństwo zawsze powinna mieć wykładnia systemowa i celowościowa, a tak dalece zawężająca wykładania językowa wypacza sens zasad leżących u podstaw podatku VAT. Z okoliczności, iż dokument potwierdzający udzielenie rabatu nie jest wskazany w ustawie o VAT nie wynika, iż dana transakcja jest „poza VAT” lub że beneficjent rabatu nie ma obowiązku zaraportowania rzeczywistego obrotu gospodarczego.

Umiejętnie sformułowane we wniosku pytania mogą zniekształcić argumentację organów oraz sądów. Fragmenty wyrwane z kontekstu mogą prowadzić do mylnych wniosków, że zagadnienie obniżenia podatku odliczonego po stronie beneficjenta rabatu nie ma żadnego wpływu na prawo producenta do obniżenia podatku należnego (por. stanowisko wnioskodawcy wyrażone we wniosku o interpretację Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, 18 maja 2015 r., sygn. IPPP1/4512-260/15-2/AS).

Podsumowując – nie należy zapominać, iż przyznanie rabatu pośredniego jest zdarzeniem mającym wpływ na rozliczenie podatku VAT przez obie strony tej „transakcji”. Wdrażając taki model biznesowy obydwa podmioty powinny mieć na uwadze skutki, jakie to zdarzenie gospodarcze wywołuje w zakresie VAT i zastosować procedury zapewniające prawidłowe raportowanie. W przeciwnym razie, może dojść nie tylko do zawyżenia podatku naliczonego, lecz również zakwestionowania prawa do obniżenia podatku należnego. Nieprawidłowości w tym zakresie będą bardziej dotkliwe ze względu na sankcje, jakie od 2017 roku obowiązują znów w przepisach ustawy o VAT. Nie można wykluczyć, iż mechanizm rabatów pośrednich stanie się źródłem wyłudzeń a to wzmoży czujność organów skarbowych i może doprowadzić do wypaczenia – swoją drogą pożądanego i w pełni legalnego – zjawiska gospodarczego.