Pułapki związane ze złożeniem korekty deklaracji

Przepisy podatkowe – co do zasady – przewidują ochronę przed odpowiedzialnością karną skarbową w przypadku skutecznego złożenia korekty deklaracji podatkowej. Wynika to z art. 16a § 1 Kodeksu Karnego Skarbowego (KKS), zgodnie z którym karze nie podlega sprawca czynu zabronionego dotyczącego złożenia deklaracji, jeżeli po jego popełnieniu została złożona organowi podatkowemu prawnie skuteczna korekta deklaracji oraz niezwłocznie uiszczono kwotę uszczuplenia należności publicznoprawnej. Dlatego też, podatnicy składający korekty deklaracji często są przekonani co do tego, że nie istnieje w takiej sytuacji żadne ryzyko związane z odpowiedzialnością na gruncie przepisów KKS.

1 stycznia 2022 r. weszły z życie przepisy, które jednak znacząco modyfikują zasadę ochrony przed odpowiedzialnością karną skarbową. Zgodnie z art. 16a § 3 KKS, zwolnienia z odpowiedzialności karnej skarbowej nie stosuje się, jeżeli przed złożeniem korekty deklaracji wszczęto postępowanie przygotowawcze o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe lub ujawniono to przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe w toku toczącego się postępowania przygotowawczego.

I tu zaczyna się problem podatników i duże niebezpieczeństwo. Podatnicy – co do zasady – nie są bowiem informowani o tym, że toczy się wobec nich postępowanie przygotowawcze dotyczące ewentualnego przestępstwa lub wykroczenia skarbowego. Postępowanie początkowo znajduje się w fazie in rem, co oznacza, że informacje zebrane w jego trakcie nie są jawne dla podatników (nie ma jeszcze skonkretyzowanej strony takiego postępowania). Również nowe przepisy nie wskazują, że organy podatkowe mają obowiązek informowania o zastosowaniu art. 16a § 3 KKS. Oznacza to, że każde złożenie korekty deklaracji podatkowej, gdy tylko prowadzone jest takie postępowanie przygotowawcze (nawet w fazie in rem) nie będzie chronić przed odpowiedzialnością karną skarbową.

Wydawało by się, że to problem dość teoretyczny i być może podatnicy nie powinni się tym mocno przejmować. Skoro bowiem wobec podatnika nie toczy się żadna kontrola lub postępowanie podatkowe (o czym musiałby wiedzieć), to na jakiej niby podstawie organ mógłby wszcząć już postępowanie przygotowawcze KKS? Niestety – nasze doświadczenia pokazują, że występują sytuacje w których postępowanie KKS jest prowadzone nawet pomimo tego, że nie jest prowadzona żadna procedura sprawdzająca rozliczenia podatkowe lub dopiero co wszczęto wobec podatnika kontrolę podatkową. To również oznacza, że nawet skorygowanie deklaracji po otrzymaniu protokołu kontroli (co często robią podatnicy) może nie uwolnić od potencjalnej odpowiedzialności karnej skarbowej.

Opisane przepisy i praktyka organów pokazują jak istotnym jest bieżące kontrolowanie prawidłowości rozliczeń podatkowych przez samych podatników. Jeśli bowiem pojawią się jakiekolwiek wątpliwości co do rozliczeń po stronie fiskusa – może być już za późno, żeby uwolnić się od potencjalnej odpowiedzialności na gruncie KKS.