Przewodnik po VAT w kryptowalutach cz. 1

Kamień milowy w opodatkowaniu kryptowalut – sprawa Hedqvist

Rok 2024 stanowi punkt zwrotny dla rynku kryptoaktywów. 29 czerwca 2023 roku weszło w życie unijne rozporządzenie MiCA[1], którego niektóre regulacje zaczną obowiązywać już w połowie 2024 roku. W Polsce również są podejmowane istotne kroki regulacyjne w tym obszarze, 12 stycznia 2024 roku informacja o projekcie ustawy o kryptoaktywach znalazła się w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów[2].

To istotne wydarzenia dla inwestorów i podmiotów działających w tym dynamicznie rozwijającym się sektorze.

Choć w zakresie podatków dochodowych pewne regulacje dotyczące kryptowalut obowiązują już od 2019 roku, to w obszarze podatku VAT brak jest szczególnych przepisów na poziomie unijnym lub krajowym. Z uwagi na powyższe fundamentalnego znaczenia w zakresie skutków VAT transakcji związanych z kryptowalutami nabrał wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 22 października 2015 r. w sprawie Hedqvist C-264/14.

We wspomnianym orzeczeniu Trybunał orzekł przede wszystkim, że transakcje polegające na wymianie tradycyjnej waluty na wirtualną walutę Bitcoin i odwrotnie stanowią świadczenie usług. Tym samym Trybunał odrzucił możliwość traktowania tych transakcji w świetle VAT jako dostawy towarów, słusznie wskazując, że Bitcoin nie może być postrzegany jako dobro materialne.

Świadczenie usług podlega VAT zasadniczo tylko wtedy, gdy jest wykonywane za wynagrodzeniem, co wymaga bezpośredniego związku między świadczonymi usługami a wynagrodzeniem otrzymanym przez podatnika. Charakter rozpatrywanych transakcji, a w szczególności (i) istnienie związku prawnego między firmą wymieniającą walutę wirtualną a drugą stroną umowy; (ii) otrzymanie przez firmę wynagrodzenia równego marży, uwzględnianej przy obliczaniu kursu wymiany, doprowadził Trybunał do wniosku, że takie świadczenie usług podlega opodatkowaniu.

TSUE dokonał również analizy możliwości zastosowania zwolnienia z podatku VAT przewidzianego dla transakcji dotyczących walut, banknotów i monet używanych jako prawne środki płatnicze. TSUE potwierdził możliwość stosowania zwolnienia z podatku VAT do usług polegających na wymianie walut fiducjarnych na Bitcoina i odwrotnie, uznał bowiem, że Bitcoin jest umownym środkiem płatniczym, który stanowi bezpośredni środek płatniczy pomiędzy podmiotami akceptującymi płatności dokonywane za pomocą waluty wirtualnej.

Zgodnie ze stanowiskiem Trybunału, transakcje wymiany dotyczące walut innych niż tradycyjne (tj. innych niż prawne środki płatnicze) będą zwolnionymi z VAT transakcjami finansowymi gdy:

• waluty te są akceptowane przez strony transakcji jako alternatywny środek płatniczy wobec prawnych środków płatniczych i
• ich jedynym przeznaczeniem jest funkcja środka płatniczego.

Argumentem wspierającym powyższe podejście jest fakt, że w przypadku walut wirtualnych mogą pojawić się te same trudności związane z ustaleniem podstawy opodatkowania i kwoty podlegającego odliczeniu podatku VAT jak w przypadku wymiany walut tradycyjnych.

Pomimo powyżej omówionego orzeczenia TSUE, podejście różnych państw członkowskich Unii Europejskiej może się różnić. W większości akceptowane jest zastosowanie zwolnienia z VAT do wymiany Bitcoina lub innych kryptowalut na waluty tradycyjne lub kryptowaluty, niemniej zdążają się wyjątki. Przykładem w tym zakresie jest grecka administracja podatkowa, która nie przyjęła stanowiska Trybunału za obowiązujące, co skutkuje podejściem, że zwolnienie z VAT nie może mieć w takich przypadkach zastosowania.

Choć wyrok dotyczył wymiany Bitcoina na walutę fiducjarną, to przesłanki w nim zawarte wskazujące na podobieństwo kryptowaluty do walut tradycyjnych mogą mieć wpływ na ocenę skutków podatkowych transakcji wymiany innych kryptoaktywów, a nawet innych rodzajów transakcji niż wymiana waluty.

W kolejnych wpisach przybliżymy bardziej szczegółowo zagadnienia związane z opodatkowaniem VAT konkretnych transakcji z użyciem kryptowalut. Omówimy przypadki płatności walutami wirtualnymi za dobra i usługi, usług dostawców portfeli cyfrowych oraz platform będących pośrednikami w wymianie kryptowalut, miningu (kopania kryptowalut) oraz stakingu.

[1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1114 z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie rynków kryptoaktywów oraz zmiany rozporządzeń (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 1095/2010 oraz dyrektyw 2013/36/UE i (UE) 2019/1937

[2] Projekt ustawy o kryptoaktywach – Kancelaria Prezesa Rady Ministrów – Portal Gov.pl (www.gov.pl)