Przepisy dotyczące opodatkowania reorganizacji dalej niejasne

27 czerwca 2022 roku został opublikowany projekt nowelizacji niektórych przepisów m.in. z zakresu podatków dochodowych wprowadzonych od 1 stycznia 2022 roku pakietem Polskiego Ładu. Pomimo sygnałów ze strony podatników, doradców podatkowych czy też mediów , w projekcie zabrało propozycji zmiany przepisów dotyczących szeroko rozumianych czynności reorganizacyjnych.

Nowelizacja przepisów dotyczących połączeń, podziałów i innych podobnych czynności, wprowadzona przez Polski Ład, w dalszym ciągu wzbudza wątpliwości z punktu widzenia zgodności z ustawodawstwem Unii Europejskiej. Obecne brzmienie regulacji zawiera niekonsekwencję ustawodawcy w stosowaniu terminologii w zakresie przedmiotu opodatkowania oraz wyłączenia z opodatkowania. Na etapie interpretowania przepisów decyzja o  przyjęciu konkretnego rodzaju wykładni jest niejednokrotnie trudna. Przepisy są skomplikowane i często niezrozumiałe nawet dla osób, które na co dzień mają do czynienia z prawem podatkowym. Błędna interpretacja w zakresie ustalenia skutków podatkowych transakcji może wiązać się z negatywnymi konsekwencjami dla podatników np. zaległością podatkową, ryzykiem na gruncie klauzul przeciwko unikaniu opodatkowania czy też kodeksu karnego skarbowego.

Od 1 stycznia 2022 roku ustawodawca pomimo głosów krytyki zdecydował się wprowadzić nowe (dodatkowe) warunki, których spełnienie jest wymagane w celu zapewnienia neutralności niektórych czynności reorganizacyjnych. Pierwszym z nich jest obowiązek kontynuowania wyceny składników przenoszonego majątku dla celów podatkowych np. w ramach połączenia czy podziału. Nie wiadomo obecnie jak rozumieć wyrażenie „dla celów podatkowych”, w sytuacji gdy np. spółka przejmująca jest spółką z siedzibą poza granicami Polski. Pojawia się też wątpliwość, na gruncie których regulacji podmiot przejmujący powinien kontynuować wycenę majątku przejętego tj. czy chodzi o polskie cele podatkowe, z uwagi na fakt, iż mamy do czynienia z polskimi regulacjami podatkowymi czy też o przepisy kraju siedziby spółki zagranicznej.

Kolejny warunek dotyczy jednokrotności reorganizacji. Warunek ten wydaje się być najbardziej kontrowersyjny, bo w praktyce okazuje się, że jeden podmiot ma prawo uczestniczyć w neutralnej podatkowo reorganizacji (po spełnieniu pozostałych warunków przewidzianych ustawą) tylko raz w całym okresie jego istnienia. Brak jest także przepisu przejściowego w tym zakresie, zatem transakcje przeprowadzone przed wejściem w życie nowej regulacji, nawet kilkanaście lub kilkadziesiąt lat temu, przekreślą neutralność podatkową reorganizacji.

Niejasna relacja pomiędzy przepisami istniejącymi do 31 grudnia 2021 roku a nowowprowadzonymi przez Polski Ład powoduje liczne przypadki zdublowania tych samych regulacji (superfluum ustawowe). Jednocześnie, w sytuacji braku reguł mających na celu usunięcie sprzeczności starych i nowych przepisów, w niektórych przypadkach powstaje wątpliwość, czy nie ma obowiązku opodatkowania tego samego przychodu podwójnie.

Obecna treść regulacji sugeruje, że nie przewidziano wszystkich możliwych sytuacji, co do których przepisy te znajdują zastosowanie. W związku z tym na etapie identyfikowania skutków planowanych transakcji pojawia się wiele pytań, na które odpowiedzi na próżno szukać w treści ustaw o podatkach dochodowych. Wobec tego wskazane byłoby podjęcie ponownej próby skonstruowania regulacji nowelizujących w taki sposób, żeby podatnicy nie mieli wątpliwości jak je stosować.