Przełomowy wyrok NSA

7 lutego 2019 r., NSA wydał przełomowy wyrok, w którym m.in. określił na nowo sposób wykorzystania w postępowaniu podatkowym materiałów pozyskanych w innych postępowaniach, np. karnym.

Sprawa dotyczyła łańcucha transakcji, w których oszustwo udowodniono znaczącej grupie uczestników, a organy na tej podstawie uznały, że zwalnia je to w istocie rzeczy z konieczności badania tego czy pozostałe podmioty świadomie brały udział w oszustwie. Organy podatkowe w tym celu wykorzystały materiały, w tym materiały z podsłuchów, pozyskane w postępowaniu karnym dotyczącym osób trzecich.

Przedstawiona argumentacja (byliśmy jednym z dwóch pełnomocników) oparta m.in. na przepisach Karty Praw Podstawowych i orzecznictwie TSUE, także innym niż podatkowe została podzielona przez NSA. Sąd potwierdził,  że zwłaszcza w świetle wyroków TSUE w sprawie C-419/14 WebMindLicences oraz C-310/16 Dzivev dotychczas przyjmowane przez organy podatkowe swoiste domniemanie legalności pozyskania (i wykorzystania) dowodów w postępowaniu karnym nie może zostać dłużej akceptowane. Przeciwnie, organy mają obowiązek zweryfikowania prawidłowości pozyskania tych dowodów, które następnie mają być przez nie wykorzystane w postępowaniu podatkowym.

To co wydaje się szczególnie ważne, to fakt, że NSA potwierdził, że Karta Praw Podstawowych kreuje uprawnienia rzeczywiste dla obywateli i podatników, czyli takie, których naruszenie może skutkować negatywnymi konsekwencjami dla tego, który owego naruszenia się dopuszcza. W tym przypadku naruszone zostało prawo do prywatności i komunikowania się – i między innymi to naruszenie skutkowało oddaleniem kasacji organów administracji skarbowej.

Co więcej, NSA zgodził się z tezą, że prawo do obrony podatnika nie może być ograniczone na skutek wyłączenia pewnych dokumentów z materiału dowodowego, na przykład ze względu na wyłączenie ich jawności przez prokuraturę. W takiej sytuacji sąd potwierdził,  że organy podatkowe zobowiązane są do przeprowadzenia wnioskowanych przez podatnika dowodów, np. z przesłuchania świadka, na okoliczności, do których odnoszą się wyłączone materiały.

NSA zaakceptował także nasz pogląd, że w przypadku, gdy jednym z dowodów pozyskanych z postępowania karnego są materiały z podsłuchów, organ powinien pozyskać nagranie a nie akceptować jedynie stenogram – tym samym podatnik ma prawo do zapoznania się z nagraniem a nie jedynie z zapisem, niekoniecznie poprawnym, z odsłuchania nagrania.

Należy mieć nadzieję, że wyrok ten zmieni obecne praktyki organów i stanie się wytyczną dla składów orzekających oraz organów podatkowych w zakresie rzetelnego prowadzenia postępowania podatkowego i gwarancji ochrony praw podatnika.

To kolejna ważna sprawa, w której MDDP miała swój udział (jednym z dwóch pełnomocników występujących przed NSA był Tomasz Michalik, którego w przygotowywaniu pism procesowych wspierała Alicja Sarna).

sygn. akt I FSK 1860/17