Protokół odbioru decydujący o momencie wykonania usług w branży budowlanej

2 maja 2019 r. TSUE w sprawie C-224/18 Budimex S.A. rozwiał liczne wątpliwości wokół tematu momentu powstania obowiązku podatkowego w VAT w przypadku usług budowlanych i budowlano-montażowych uznając, iż może decydować o nim chwila podpisania protokołu zdawczo-odbiorczego. W przywołanym wyroku Trybunał zgodził się z podatnikiem, iż dla celów określenia momentu wykonania usług nie sposób pominąć funkcjonujących w danej dziedzinie realiów gospodarczych i handlowych. Przy czym biorąc pod uwagę specyfikę branży budowlanej za decydujący w tym zakresie należy uznać, akceptowany wg. reguł FIDIC, odbiór robót budowlanych przez zamawiającego w protokole odbioru. W praktyce tezy płynące z wyroku pozwalają na przesunięcie rozpoznania obowiązku podatkowego w VAT z 30-go dnia od momentu fizycznego zakończenia prac budowlanych na 30-ty dzień od podpisania protokołu odbioru (w sytuacji, gdy nie wystawiono faktury). Niemniej jednak powyższe przesunięcie Trybunał uzależnił od spełnienia następujących warunków:

• istnienia postanowień umownych przewidujących akceptację wykonanych robót poprzez zwyczajowo przyjęty w danej branży dokument protokołu odbioru (tj. protokół odbioru poza jego wskazaniem w umowie powinien wpisywać się w realia gospodarcze i handlowe danego sektora);

• ostatecznego określenia wysokości wynagrodzenia należnego usługobiorcy dopiero w protokole odbioru (tj. brak możliwości jednoznacznego określenia kwoty zapłaty przed podpisaniem protokołu).

Wyrok Trybunału stoi w opozycji do dotychczasowego stanowiska prezentowanego przez organy podatkowe jaki i sądy administracyjne, zgodnie z którym protokół odbioru pozostawał bez wpływu na datę powstania obowiązku podatkowego na gruncie VAT. Takie podejście zostało m.in. zaakceptowane przez Ministra Finansów w interpretacji ogólnej z 5 kwietnia 2016 r. i powielane w wyrokach sądów administracyjnych. Orzeczenie jest furtką do skorygowania rozliczeń VAT przez podatników z branży budowalnej, którym organy podatkowe, patrząc przez pryzmat przesłanek wskazanych w orzeczeniu Trybunału, niesłusznie zidentyfikowały nieprawidłowości w zakresie zbyt późnego rozpoznania obowiązku podatkowego w VAT i naliczyły odsetki od zaległości podatkowych. Dodatkowo w odniesieniu do zakończonych ostateczną decyzją postepowań podatkowych, których przedmiotem była kwestia momentu powstania obowiązku podatkowego dla usług budowlanych, wyrok daje możliwość ich wznowienia w terminie miesiąca od publikacji sentencji analizowanego orzeczenia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Powyższe orzeczenie wskazuje również, że dla celów prawidłowości rozliczeń VAT warto pochylić się nad analizą postanowień umów o roboty budowlane pod kątem spełnienia wskazanych przez Trybunał przesłanek. Pomimo tego, że wyrok dotyczy branży budowlanej wydaje się, że tezy z niego płynące mają zastosowanie w innych sektorach gospodarki. Zwłaszcza w tych, w których protokół odbioru przesądza o wykonaniu usług i wypłacie wynagrodzenia tj. branża informatyczna, doradcza, energetyczna, serwisowa. Ten wątek omówimy szerzej w kolejnej odsłonie naszego bloga VAT z cyklu „Protokół odbioru decydujący o momencie wykonania usług”.