Precedensowy wyrok dla branży ubezpieczeniowej w sporze o split payment

Dokonanie przez dłużnika płatności na rzecz ubezpieczyciela z wykorzystaniem mechanizmu podzielonej płatności nie powoduje, że  ubezpieczyciel będzie odpowiadał solidarnie, na podstawie art. 108a ust. 5 ustawy o VAT, za niewykonanie zobowiązania podatkowego przez ubezpieczającego. Takie stanowisko zajął WSA w Warszawie w wyroku z 16 kwietnia 2019 r. sygn. akt III SA/Wa 2519/18.

Przywołany wyrok zapadł w sprawie interpretacyjnej dotyczącej podatnika wykonującego czynności ubezpieczeniowe polegające na ubezpieczaniu należności handlowych.

W ramach zawartych umów podatnik (ubezpieczyciel) zobowiązany był do wypłaty odszkodowania ubezpieczającemu w związku z wystąpieniem szkody w postaci braku uregulowania należności pieniężnych na rzecz ubezpieczającego przez ich kontrahentów (dłużników) z tytułu dostarczonych/wyświadczanych przez ubezpieczającego  towarów/usług. Ochrona ubezpieczeniowa obejmowała całkowitą lub częściową utratę przez ubezpieczającego należności stanowiącej kwotę wraz z podatkiem VAT (o ile przepisy prawa go przewidywały).

Ubezpieczyciel następnie dochodził zwrotu tych należności od dłużników w postępowaniu regresowym, w ramach którego dokonywane czynności (np. zapłata regresu ubezpieczeniowego) pozostają poza zakresem ustawy o VAT.

Zdarzają się sytuacje, że dłużnik omyłkowo regulował na rzecz ubezpieczyciela należność z tytułu regresu ubezpieczeniowego w ramach mechanizmu podzielonej płatności tj. częściowo na rachunek zwykły i w części na rachunek VAT.

Opis stanu faktycznego analizowanego wyroku został zilustrowany na schemacie poniżej.

Wątpliwości ubezpieczyciela w analizowanym przypadku dotyczyły tego czy dokonanie przez dłużnika płatności na jego rzecz przy wykorzystaniu mechanizmu podzielonej płatności spowoduje, iż będzie on, na podstawie art. 108a ust. 5 ustawy o VAT, solidarnie odpowiadał za nierozliczony podatek należny przez ubezpieczonego z tytułu dokonanej transakcji handlowej (dostawy towarów lub wykonania usług).

Zgodnie bowiem z przywołanym przepisem w przypadku gdy płatność zostanie dokonana w mechanizmie podzielonej płatności na rzecz podatnika innego niż wskazany na fakturze, podatnik, na rzecz którego dokonano tej płatności, odpowiada solidarnie wraz z dostawcą tych towarów lub usługodawcą za nierozliczony przez dostawcę towarów lub usługodawcę podatek wynikający z tej dostawy towarów lub tego świadczenia usług do wysokości kwoty otrzymanej na rachunek VAT.

W otrzymanej przez ubezpieczyciela indywidualnej interpretacji Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził, iż wpłata przez dłużnika na rzecz ubezpieczyciela kwoty VAT z faktury wystawionej przez ubezpieczającego (dostawcę towarów i usług) z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, skutkuje jego solidarną odpowiedzialnością wraz z ubezpieczającym za nierozliczony przez ubezpieczającego podatek VAT do wysokości kwoty otrzymanej na rachunek VAT. Przy czym od odpowiedzialności ubezpieczyciel może się uwolnić, jeżeli przekaże kwotę podatku na rachunek VAT dostawcy.

W odpowiedzi na wniesioną przez ubezpieczyciela skargę WSA w Warszawie wydał wyrok uchylający przywołaną interpretację. Sąd w wyroku podzielił argumentację ubezpieczyciela, iż w spornym przypadku nie można mówić o odpowiedzialności solidarnej za nierozliczony VAT.

WSA słusznie podkreślił, że solidarna odpowiedzialność, w świetle przepisów ustawy o VAT, dotyczy płatności kwoty należności wynikającej z faktury. Przy czym zapłaty przez dłużnika na rzecz ubezpieczyciela odszkodowania (regresu) nie należy utożsamiać z uregulowaniem kwoty należności wynikającej z faktury. Dłużnik nie reguluje bowiem faktury, lecz dokonuje spłaty wierzytelności odpowiadającej kwocie wynikającej z tej faktury. Ponadto na skutek uiszczenia przez ubezpieczyciela kwoty ubezpieczenia nie dochodzi do cesji wierzytelności z umowy jak ma to miejsce np. przy usługach factoringowych (gdzie mogłaby wystąpić odpowiedzialność solidarna) lecz odbywa się na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego tj. przejścia regresu ubezpieczeniowego.

Analizowany wyrok jako precedensowy w zakresie sporów o mechanizm podzielonej płatności wpisuje się w koncepcję opublikowanych przez Ministerstwo Finansów wyjaśnień z 27 czerwca 2018 r., iż płatność w ramach regresu ubezpieczeniowego powinna być dokonywana poza przywołanym mechanizmem podzielonej płatności. Miejmy nadzieję rozpocznie on pozytywną dla branży ubezpieczeniowej linię orzeczniczą w przywołanym zakresie.

Wyrok jest nieprawomocny.