Połączenie spółek osobowych z kapitałowymi bez podatku? Ważniejsze teraz niż kiedykolwiek wcześniej

W przeciwieństwie do spółek kapitałowych (sp. z o.o., SA oraz na gruncie podatku dochodowego również SKA), połączenia czy podziały  z udziałem spółek osobowych (spółka komandytowa, partnerska i jawna) nie doczekały się szczegółowych regulacji na gruncie ustaw o podatkach dochodowych. Oznacza to, że skutki podatkowe takich operacji, w tym połączeń spółek osobowych z kapitałowymi, należy rozpatrywać na gruncie zasad ogólnych. Przypomnijmy, że zgodnie z prawem handlowym spółki osobowe mogą łączyć się tylko poprzez ich przejęcie przez istniejącą spółkę kapitałową lub zawiązanie nowej spółki kapitałowej. Oznacza to, że majątek łączącej się spółki osobowej będzie zawsze przedmiotem przejęcia przez spółkę kapitałową i dojdzie do wydania nowych udziałów (podwyższenia kapitału zakładowego i ew. zapasowego) spółki kapitałowej. Przez długie lata organy podatkowe jednolicie twierdziły, że operacja połączenia spółek osobowych z kapitałowymi powoduje powstanie przychodu podatkowego, opodatkowanego 19% CIT po stronie tych drugich (przykładem jest interpretacja Dyrektora KIS z 2017 r. o sygnaturze 0114-KDIP2-3.4010.348. 2017.1.PS). Pogląd ten był konsekwentnie negowany przez sądy administracyjne, które uznawały, że ww. przychód jest wyłączony z opodatkowania w oparciu o art. 12 ust. 4 pkt 4 i 11 Ustawy o CIT, jako kwoty przeznaczone na powiększenie kapitału zakładowego/zapasowego spółki kapitałowej (przykładem jest wyrok NSA z 9 stycznia 2020 r. sygn. II FSK 360/18 lub z 19 lipca 2019 r. sygn. II FSK 2229/17, poprzedzające je wyroki WSA również były korzystne dla podatników). W związku z konsekwentną linią orzeczniczą sądów, organy podatkowe finalnie zmieniły również swoje podejście. W interpretacjach wydawanych w 2020 r., Dyrektor KIS wskazuje już na brak przychodu podatkowego w analizowanych operacjach (np. interpretacja indywidualna z 11 września 2020 r. sygn. 0111-KDIB1-1.4010.303.2020.1.SG). Wskazane zagadnienie nabiera szczególnej wagi w kontekście planowanych zmian w podatkach dochodowych, tj. opodatkowaniu spółek komandytowych CIT. Są to obecnie najbardziej popularne wśród spółek osobowych formy prawne, ale w świetle projektowanej nowelizacji staną się one wyjątkowo nieatrakcyjne. . Z jednej strony bowiem zniknie możliwość jednokrotnego opodatkowania ich dochodów przez wspólników i przybędzie obowiązków sprawozdawczych, a z drugiej strony spółki te nie będą mogły użyć korzystnych rozwiązań podatkowych dostępnych tylko dla spółek kapitałowych (np. możliwości zwolnienia z podatku u źródła odsetek wypłacanych za granicę lub projektowanego tzw. estońskiego CIT). Nie będą zatem dziwić masowe  zmiany struktur ze spółkami komandytowymi. Jedną z szeroko dyskutowanych opcji będzie przekształcenie w spółki jawne (które pod pewnymi warunkami nie będą opodatkowane CIT) lub rozwiązanie spółki komandytowej. Ale w grupach kapitałowych, gdzie obok spółek komandytowych funkcjonują również spółki z o.o. lub SA, najbardziej efektywne może być połączenie jednych z drugimi. Jak wskazano wyżej, nie będzie ono skutkować powstaniem przychodu podatkowego, ale warto będzie ustalić inne konsekwencje podatkowego takiego działania.