Pierwsze zasiedlenie przy ulepszeniach – kolejny przepis do poprawki

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE dotyczący rozumienia pojęcia „pierwszego zasiedlenia” (C-308/16 Kozuba), oznacza rewolucję w stosowaniu przepisów ustawy o VAT odnoszących się do zwolnienia z VAT dostawy nieruchomości zabudowanych. Większość podatników i sądów powołuje się na to orzeczenie dla uznania, że pierwsze zasiedlenie nastąpiło w związku z faktycznym używaniem budynków i budowli dla potrzeb działalności. Nie można jednak zapominać o jego wpływie na rozumienie drugiej przesłanki pierwszego zasiedlenia – tj. poniesienia nakładów stanowiących co najmniej 30% wartości początkowej budynków/budowli. Trybunał przekazał bowiem istotne wskazówki dla zgodnego z prawem unijnym rozumienia tej przesłanki. Podkreślają to również ostatnie wyroki sądów administracyjnych dotyczące dostawy nieruchomości zabudowanych.

Przykładowo w wyroku z 22 stycznia 2018 r., sygn. III SA/Wa 758/15, WSA w Warszawie powtórzył za Trybunałem, że aby mogło nastąpić pierwsze zasiedlenie ze względu na nakłady poniesione na budynek (lub budowlę), to należy badać nie tylko ich wartość liczbową – czyli przekroczenie 30% wartości początkowej budynku. O wiele ważniejsza jest kwestia merytoryczna – czy budynek był przedmiotem istotnych zmian przeprowadzonych w celu zmiany sposobu jego wykorzystania lub w celu znaczącej zmiany warunków jego zasiedlenia – czyli istotność zmian.

Oznacza to, że nie nastąpi pierwsze zasiedlenie, jeśli:

– nakłady przekroczą 30% wartości początkowej, lecz nie będą „istotne”,

– nakłady będą „istotne”, ale nie przekroczą 30% wartości początkowej.

Co więcej, ocena „istotności” ulepszenia będzie też miała wpływ na stosowanie zwolnienia przy dostawie budynków i budowli przed pierwszym zasiedleniem lub w ciągu 2 lat od jego wystąpienia oraz przy liczeniu terminu ich używania przez 5 lat w stanie ulepszonym.

Ponieważ jednak przesłanka „istotności” wynika z prounijnej wykładni polskich przepisów, to powoływać się na nią może tylko podatnik, a nie organy podatkowe. Należy jednak pamiętać, że ocena tego, czy doszło do „istotnych” zmian w związku z ulepszeniem należy od okoliczności konkretnej sprawy, więc kwestia ustalenia „istotności” ulepszeń będzie przedmiotem sporów podatników z organami podatkowymi, a linia orzecznicza w tym zakresie zostanie dopiero ukształtowana.

Naturalną konkluzją, która nasuwa się po wytknięciu przez orzecznictwo tylu błędów w przepisach dotyczących dostawy nieruchomości zabudowanych jest konieczność ich zmiany. Warto więc trzymać rękę na pulsie, ponieważ ewentualna zmiana przepisów może być kolejną rewolucją w opodatkowaniu dostaw nieruchomości.