Pakiet ViDA opublikowany – czy należy obawiać się „schemy” unijnej?

Pakiet ViDA opublikowany – zapowiadane daty DRR bez zmian

25 marca 2025 r. w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej został oficjalnie opublikowany pakiet VAT w Erze Cyfrowej (ViDA) jako Dyrektywa Rady (UE) 2025/516. To finał legislacyjny długo wyczekiwanej reformy na poziomie Unii Europejskiej mającej zmodernizować rozliczenia VAT i uczynić sam system bardziej odpornym na oszustwa.

Ostatnie raporty Europejskiego Trybunału Obrachunkowego czy Prokuratury Europejskiej wskazują na wciąż istotne zagrożenia związane z oszustwami VAT w krajach UE. Niewątpliwe kluczowym obszarem tej reformy jest tzw. I filar czyli raportowanie cyfrowe (DRR).

W zakresie dat trzy aspekty są kluczowe:

1. 2025 r. (20 dni po opublikowaniu ViDA): zgoda Komisji Europejskiej na krajowe e-fakturowanie (derogacja) nie będzie już wymagana;
2. od 1 lipca 2030 r. e-fakturowanie stanie się obowiązkowe dla wewnątrzunijnych transakcji B2B. Krajowe systemy e-faktur (z wyłączeniem tych wprowadzonych przed 2024 r.) muszą być zgodne ze standardami unijnymi. Faktura wystawiana jest nie później niż 10 dni od dnia wystąpienia zdarzenia powodującego powstanie obowiązku podatkowego.
3. od 1 stycznia 2035 r. krajowe systemy e-faktur funkcjonujące przed 2024 r. muszą być zgodne ze standardami UE.

Czy te daty 2030/2035 są ostateczne? To się okaże. W przeszłości jak choćby w przypadku pakietu VAT E-Commerce z uwagi na niewystarczające przygotowanie administracji niektórych państw odroczono termin jego implementacji. Mimo „dopiero” 2030 r./2035 r. dotrzymanie tych dat może być dla niektórych państw trudne.

Schema unijna a schema krajowa – co dalej?

Pakiet ViDA słusznie wychodzi z założenia, że e-faktury w Europie powinny być wystawiane według jednego formatu (schemy). Dotyczyć to ma nie tylko transakcji wewnątrzwspólnotowych, ale także sytuacji, gdy państwa UE zdecydują się na obligatoryjne e-fakturowanie w transakcjach krajowych. W tym obszarze także po okresie przejściowym (najpóźniej po 2035 r.) państwa UE muszą zagwarantować prawo do wystawienia faktury wg normy europejskiej.

W ramach pakietu ViDA nie tworzono od nowa i nie pracowano odrębnie nad schemą europejską, lecz odwołano się do normy wykorzystywanej w transakcjach B2G. Obecnie w ramach CEN (European Committee for Standardization) trwają prace nad „dostosowaniem” normy europejskiej do transakcji B2B, które na poziomie CEN mają się zakończyć w połowie 2025 r.

W tym obszarze niezwykle ważne są możliwe różnice w strukturze (schemie) przyjętej na poziomie unijnym poprzez odwołanie do europejskiego standardu (EN 16931) stosowanego dotychczas w relacjach B2G, a schemą przyjętą w prawie poszczególnych państw.

Szczególnym przykładem jest Polska, gdzie schema KSeF (notabene zaprezentowana wcześniej niż ViDA referująca do schemy unijnej) jest zbudowana według zupełnie innej filozofii aniżeli norma europejska i jest znacznie bardziej szczegółowa. W Polsce KSeF staje się obowiązkowy na początku 2026 r., tak więc zasadniczo wszystkie faktury, także te dokumentujące transakcje międzynarodowe, będą wystawiane w schemie krajowej (choć udostępniane kontrahentom międzynarodowym w uzgodnionej z nimi formie).

Czy zatem będzie konieczność kolejnej implementacji drugiej tym razem unijnej schemy? Wszystko wskazuje na to, że nie – tak przynajmniej zapowiada resort finansów. Brak jednak na razie szczegółów w tym zakresie. Pozytywnym jest to, że sama ViDA dopuszcza tu wprowadzenie przez państwa konwersji schem (interoperacyjności) – co być może wydarzy się w Polsce – i schemy będą konwertowane.