Otrzymana płatność od kontrahenta – wystawiać fakturę czy nie?

O ile wpłacona przez kontrahenta kwota nie jest związana z wykonaniem ustanej przez strony usługi, to nie podlega opodatkowaniu. Tak wynika m.in. z ostatnio wydanej interpretacji indywidualnej (sygn. akt 0111-KDIB3-1.4012.242.2018.2.IK).

Przedpłata, zaliczka, zadatek bądź rata podlegają opodatkowaniu VAT tylko wówczas, gdy stanowią część ceny (należności, zapłaty) za mające nastąpić w przyszłości skonkretyzowane świadczenia, czyli za określoną dostawę towaru lub określone świadczenie usług. Oznacza to, że VAT należny od ww. rodzajów otrzymywanych wpłat wystąpi tylko wówczas, kiedy w umowie lub w innych dokumentach (np. zamówieniu) zostanie wyraźnie skonkretyzowane, jakich przyszłych świadczeń bądź jakich przyszłych dostaw towarów wpłata ma dotyczyć, co umożliwi wystawienie faktury, dokumentującej zaliczkę, ustalenie podstawy opodatkowania jak również wysokości stawki podatkowej.

A zatem brak możliwości powiązania dokonanej wpłaty z konkretną transakcją będzie skutkował dla podatnika brakiem podstaw do stwierdzenia obowiązku podatkowego w momencie jej otrzymania. Powstanie tego obowiązku zostanie bowiem przesunięte w czasie, do  chwili faktycznego zadysponowania kwotą zaliczki, czyli skonkretyzowania zamówienia klienta. Właśnie takie stanowisko zajął Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydanej interpretacji indywidulnej z dnia 29 maja 2018 roku.

Z art. 19a ust. 8 ustawy o VAT wynika, że jeśli podatnik przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzyma część lub całość należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty. Co więcej opierając się na tych przepisach można również uznać, iż przedwcześnie wystawiona faktura (tzn. przed otrzymaniem zaliczki) nie wywołuje skutku w postaci powstania obowiązku podatkowego w VAT. W takiej sytuacji bowiem przedwcześnie wystawiona faktura zaliczkowa jest w rzeczywistości wezwaniem do zapłaty, z tym że konsekwencje w VAT powstaną dopiero z chwilą otrzymania faktycznej zapłaty kwoty, wskazanej na tej fakturze.

Czynnościami podlegającymi opodatkowaniu VAT są bowiem dostawy towarów i świadczenie usług (oraz pozostałe czynności wymienione w art. 5 ustawy o VAT), a nie płatności otrzymane na poczet przyszłego nieokreślonego jeszcze zamówienia (zob. przykładowo wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 9 października 2001 r. w sprawie C-108/99 Commissioners of Customs & Excise v. Cantor Fitzgerald International).

Stanowisko organu interpretacyjnego jest istotne przede wszystkim z praktycznego punktu widzenia, tym bardziej, że pomiędzy podatnikami VAT mogą wystąpić również transakcje obojętne z punktu widzenia VAT, a dozwolone w związku z np. zasadą swobody umów i kształtowaniem wzajemnych zobowiązań na gruncie prawa cywilnego. Dopóki te zobowiązania nie przybiorą postaci skonkretyzowanego zamówienia, dopóty wpłaty z ich tytułu nie powinny być traktowane jako zaliczka czy przedpłata – i nie będą w takiej sytuacji podlegać opodatkowaniu VAT.