Opłaty przekształceniowe jednak z VAT

Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w prawo pełnej własności przewidziane w przepisach krajowych w zamian za uiszczenie opłaty stanowi dostawę towarów w rozumieniu tego przepisu. Ponadto, w tym zakresie Gmina nie działa w tej mierze jako organ władzy publicznej, działa natomiast w charakterze podatnika w rozumieniu art. 9 ust. 1 dyrektywy VAT.

Takie są główne tezy wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 25 lutego 2021 r. w sprawie C-604/19 Gmina Wrocław.

Orzeczenie zostało wydane w związku ze sporem pomiędzy Gminą Wrocław a polskimi organami podatkowymi. W wydanej w 2019 roku interpretacji indywidualnej, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że opłaty należne Gminie Wrocław na mocy ustawy o przekształceniu podlegają VAT jako pozostająca do zapłaty część kwoty stanowiącej należność z tytułu ustanowienia prawa użytkowania wieczystego danego gruntu. Ponadto, pobierając te opłaty, gmina działa jako podatnik VAT. Gmina Wrocław nie zgodziła się ze stanowiskiem organu. W związku ze sporem, sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, a następnie z uwagi na zadane przez sąd pytania prejudycjalne, do Trybunału.

Wydając wyrok TSUE zwrócił uwagę, że zakwalifikowanie jako „dostawy towarów” w rozumieniu art. 14 ust. 2 lit. a) dyrektywy VAT wymaga spełnienia trzech kumulatywnych przesłanek: musi nastąpić przeniesienie prawa własności, przeniesienie to musi nastąpić z nakazu wydanego przez organ władzy publicznej lub w jego imieniu albo z mocy prawa. Musi również nastąpić wypłata odszkodowania. Odszkodowaniem w tym przypadku są opłaty za przekształcenie, które uiszczają przyszli właściciele nieruchomości. W przypadku przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, ww. przesłanki zostają spełnione.

W kwestii działania Gminy Wrocław jako podatnika VAT, TSUE podkreślił m.in., że okoliczność braku podejmowania czynnych działań w celu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w prawo pełnej własności, nie może sama w sobie prowadzić do wniosku, że przekształcenia nie można zakwalifikować jako wykorzystywania majątku rzeczowego w celu uzyskania z tego tytułu stałego dochodu

Czy wyrok Trybunału zaskakuje?

Niekoniecznie, bowiem jest on w tym zakresie zbieżny z wydaną w ubiegłym roku opinią Rzecznika Generalnego Juliane Kokott. Choć opinie wydawane przez rzeczników generalnych nie są wiążące dla Trybunału, to jednak w dużej mierze rozstrzygnięcia TSUE pokrywają się z tezami wskazanymi w opiniach. A Rzecznik już wówczas wskazała, że na kwalifikację podatkową opłat pobieranych przez samorządy nie wpływa okoliczność przeniesienia własności na dotychczasowego użytkownika wieczystego. Opłaty te należy oceniać jako kontynuację dostawy nieruchomości, natomiast przekształcenie ma wpływ wyłącznie na zmianę przedmiotu dostawy.

Co dalej?

Wyrok Trybunału ma wpływ zarówno na działalność jednostek samorządu terytorialnego, jak i podatników.

Jednostki samorządu terytorialnego, które do tej pory, zgodnie z dominującą praktyką, traktowały przekształcenie prawa użytkowania wieczystego za pozostające poza zakresem opodatkowania VAT mogą być zobowiązane do uiszczenia z tego tytułu podatku. Przy czym, dyskusyjne pozostaje, czy opłaty te mogą być powiększone o VAT, czy powinny już zawierać VAT. Odnosi się to również do opłat z tytułu dokonanych już przekształceń.

Jednocześnie, jeżeli przekształcenie dokonywane jest na rzecz podatnika, to będzie on uprawniony do odliczenia podatku VAT z faktury wystawionej przez daną jednostkę samorządu terytorialnego. Tu również rozstrzygnięcia wymaga, czy z tytułu przekształceń, które miały już miejsce, podatnicy mogą obecnie domagać się otrzymania od jednostek samorządu terytorialnego faktury z VAT ujętym w kwocie opłaty.