Opłaty prozdrowotne nazywane „podatkiem cukrowym”

„Przewlekłe choroby niezakaźne, w tym cukrzyca i otyłość stanowią poważne wyzwanie dla zdrowia publicznego.” – z tym stwierdzeniem Ministra Zdrowia trudno się nie zgodzić. Należy jednak zwrócić uwagę na środki fiskalne, które Minister zaproponował w celu promocji prozdrowotnych wyborów konsumentów w Polsce.

Jako remedium na przewlekłe choroby niezakaźne Polaków Minister Zdrowia przygotował projekt ustawy wprowadzającej dodatkowe opłaty na:

• napoje z dodatkiem monosacharydów, disacharydów, oligosacharydów, środków spożywczych zawierających te substancje oraz substancje słodzące, o których mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności (Dz. U. L 354 z 31.12.2008, s. 16 z późn. zm.), kofeiny, guarany lub tauryny (Opłata cukrowa);
• napoje alkoholowe w opakowaniach o objętości do 300 ml (Opłata alkoholowa);
• reklamę suplementów diety (Opłata suplementowa)
  – opłaty, ze względu na ich cel, nazywane dalej łącznie Opłatami prozdrowotnymi.

Dlaczego opłata, a nie podatek? W tym przypadku przede wszystkim ze względu na budżet, do którego trafią fundusze, a co za tym idzie „odpłatność”. Opłaty prozdrowotne mają zasilać budżet przede wszystkim Narodowego Funduszu Zdrowia, odpłatności będziemy mogli upatrywać zatem w świadczeniach publicznej służby zdrowia.

Opłata cukrowa
Projekt zakłada, że Opłatą cukrową zostanie objęta produkcja, import oraz wewnątrzwspólnotowe nabycie (w rozumieniu przepisów o VAT, dalej: WNT) napojów:

• oferowanych konsumentowi w postaci gotowej do spożycia;
• z dodatkiem substancji słodzących (dosładzane) i/lub substancji aktywnych (napoje energetyczne).

Napoje objęte podatkiem akcyzowym podlegać mają wyłączeniu. Wódki i piwa smakowe nie będą w związku z tym objęte Opłatą cukrową.

Odpowiedzialni za złożenie informacji o opłacie i jej wpłacenie w terminie będą: producenci, importerzy (w tym osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, jeżeli nie spełnią kryteriów wyłączenia) oraz podmioty dokonujące WNT.

Produkcja w rozumieniu projektowanych przepisów nie została ograniczona do przemysłowego wytwarzania, w konsekwencji może oznaczać przygotowywanie kawy (z syropem lub bez) w kawiarni albo dosładzanego drinka w barze, przy czym w przypadku drinka należy zastanowić się nad kolizją regulacji: opodatkowanie dosładzanych napojów vs. wyłączenie wyrobów akcyzowych.

Przewidziano wyłączenia w imporcie dla osób fizycznych, które okazjonalnie i na własny użytek przywożą napoje energetyczne lub słodzone. Przesłanka okazjonalności wydaje się być zbędna i jej pozostawienie w praktyce może oznaczać, że codzienne przekraczanie granicy z kubkiem kawy lub puszką coli spowoduje konieczność uiszczenia opłaty od importu tego napoju oraz złożenia wymaganej informacji.

Opłata, chociaż konstrukcyjnie powiązana z powstaniem długu celnego, nie będzie wykazywana w zgłoszeniu celnym.

Stawka Opłaty nie jest uzależniona od ilości słodzików, czy substancji aktywnych, ale od ilości napoju i wynosi:

• 0,70 zł/ litr napoju w przypadku dodatku jednej substancji o właściwościach słodzących albo
• 0,80 zł/ litr napoju w przypadku dodatku więcej niż jednej substancji o właściwościach słodzących;
• 0,20 zł/ litr napoju w przypadku dodatku co najmniej jednej substancji o właściwościach aktywnych.

Zaległości w opłacie skutkować mogą dodatkową opłatą w wysokości odpowiadającej 50% kwoty nieopłaconej opłaty.

Opłata alkoholowa

1 zł za każde opakowanie napoju alkoholowego w opakowaniach jednostkowych o pojemności nieprzekraczającej 300 ml – tyle wynosić ma Opłata alkoholowa. Podstawa jej naliczenia to ilość jednostkowych opakowań wskazanych na fakturze dokumentującej nabycie towaru przez dystrybutora od hurtownika, a nie ilość butelek/puszek sprzedanych przez dystrybutora.

Dystrybutor będzie zobowiązany do kwartalnego uiszczania Opłaty alkoholowej oraz składania odpowiedniej informacji do wójta (burmistrza, prezydenta miasta), właściwego ze względu na lokalizację punktu sprzedaży.

Nieprawidłowości lub opóźnienia w wywiązywaniu się z obowiązków w zakresie Opłaty alkoholowej skutkować będą 30% opłatą dodatkową oraz cofnięciem lub wygaśnięciem koncesji na sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży.

Opłata suplementowa

Przedmiotem opłaty jest świadczenie usługi będącej reklamą suplementu diety¹. Kto będzie odpowiedzialny za poniesienie Opłaty? Podmiot uczestniczący w świadczeniu ww. usługi zdefiniowany w następujący sposób:

• podmiot, który nabywa audycje i materiały do audycji reklamy suplementu diety lub ich opracowanie;
• podmiot, który produkuje lub koprodukuje audycje i materiały do audycji reklamy suplementu diety lub ich opracowanie, jeżeli są one przeznaczone na potrzeby tego podmiotu lub innego podmiotu świadczącego audiowizualne usługi medialne lub radiowe usługi medialne, lub podmiotu zajmującego się zakupem czasu antenowego.

Definicja podmiotu odpowiedzialnego za opłatę wskazuje dwa typy podmiotów odpowiedzialnych – producentów i nabywców reklam, bez wskazania jednofazowości opłaty. Ponadto definicja nie wyłącza podmiotów zagranicznych świadczących lub nabywających usługi tego typu.

Proponowana wysokość opłaty to 10% podstawy opodatkowania VAT wynikającej z usługi będącej reklamą suplementu diety.

Uwagi ogólne

Konstrukcja Opłat prozdrowotnych wymaga doprecyzowania. Obecnie trwają konsultacje, w których powinno zabrać głos jak najwięcej podmiotów zainteresowanych, w tym:

• producenci i importerzy napojów dosładzanych i napojów energetyzujących;
• dystrybutorzy alkoholi;
• producenci i nabywcy reklam suplementów diety.

Ocena skutków regulacji zaprezentowana wraz z projektem wskazuje, że przedsiębiorcy prowadzący sprzedaż napojów alkoholowych to grupa kilkudziesięciu tysięcy podmiotów. Konieczność wypowiedzenia się przez przedsiębiorców w zakresie projektu jest zatem tym bardziej pożądana, że przepisy zakładają wyłączenie z kosztów uzyskania przychodów w ramach PIT oraz CIT Opłat prozdrowotnych, jak również opłat za korzystanie z koncesji alkoholowych (Opłata za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży), co niewątpliwie pogorszy kondycję finansową dystrybutorów alkoholi w Polsce.

¹ suplement diety – środek spożywczy, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin lub składników mineralnych lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub inny fizjologiczny, pojedynczych lub złożonych, wprowadzany do obrotu w formie umożliwiającej dawkowanie, w postaci: kapsułek, tabletek, drażetek i w innych podobnych postaciach, saszetek z proszkiem, ampułek z płynem, butelek z kroplomierzem i w innych podobnych postaciach płynów i proszków przeznaczonych do spożywania w małych, odmierzonych ilościach jednostkowych, z wyłączeniem produktów posiadających właściwości produktu leczniczego w rozumieniu przepisów prawa farmaceutycznego; [Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1252 ze zm.).]