„Omnia sunt interpretanda”? Czyli czy istnieje granica w szukaniu dziury w całym, jeśli chodzi o fundacje rodzinne?

Fundacja rodzinna to twór nowy, funkcjonujący w polskim systemie prawnym od niespełna półtora roku. Jako że fundacja rodzinna to podmiot co do zasady zwolniony od podatku dochodowego, to właśnie zakres tego zwolnienia budzi najwięcej emocji. Z tej przyczyny potencjalni fundatorzy lub już istniejące fundacje starają się potwierdzać niejasne dla nich skutki podatkowe w formie interpretacji indywidualnych, czy składając wnioski o wydanie opinii zabezpieczających. Pytania padają rozmaite, ponieważ kontrowersji i wątpliwości wokół fundacji rodzinnych nie brakuje. Jaki jest dozwolony zakres działalności gospodarczej fundacji? Jak ustalać proporcję mienia wniesionego do fundacji przez współfundatorów? Jakie zdarzenia należy wykazać w zeznaniu CIT-8FR i co stanie się ze spółką płacącą tzw. estoński CIT, gdy jej wspólnik utworzy fundację rodzinną? Rzeczywiście, ocenie często są poddawane kwestie fundamentalne.

Zdarzają się jednak też przypadki, w których poziom niepewności co do treści przepisów może zadziwiać. Przykładem są ostatnie interpretacje indywidualne dotyczące fundacji rodzinnej i podatku od czynności cywilnoprawnych od darowizn.

Darczyńca podatnikiem podatku od czynności cywilnoprawnych?

W interpretacji indywidualnej z 5 sierpnia 2024 r.[1], organ interpretacyjny rozstrzygał, czy fundator zamierzający przenieść na fundację rodzinną, w drodze umowy darowizny, posiadany pakiet kontrolny akcji w spółce, będzie z tego tytułu zobowiązany do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych [PCC].

Dyrektor KIS stwierdził za wnioskodawcą – darczyńcą, że po jego stronie nie powstanie obowiązek podatkowy, ponieważ ten, w przypadku umowy darowizny, z mocy prawa ciąży wyłącznie na obdarowanym, a wynika wprost z art. 4 pkt 3 ustawy o PCC. Organ potwierdził również, że okoliczność przejęcia przez obdarowaną fundację długów, ciężarów lub zobowiązań darczyńcy pozostaje bez wpływu na rozstrzygnięcie, gdyż ten ostatni w świetle właściwych przepisów w ogóle nie jest podatnikiem PCC.

Brak przejęcia długów, ciężarów lub zobowiązań to brak podatku

Przypuszczalnie w tej samej sprawie, w interpretacji indywidualnej z 21 sierpnia 2024 r.[2], Dyrektor KIS oceniał skutki podatkowe zawarcia umowy darowizny przez drugą stronę umowy, tj. obdarowaną fundację rodzinną.

Fundacja rodzinna zaznaczyła, że w związku z otrzymaniem pakietu kontrolnego akcji nie dojdzie do przejęcia przez nią długów, ciężarów ani zobowiązań darczyńcy.

Przypomnijmy, że w świetle art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d ustawy o PCC, umowy darowizny podlegają opodatkowaniu PCC, ale wyłącznie w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy. Analogicznie to właśnie ich wartość stanowi podstawę opodatkowania PCC (art. 6 ust. 1 pkt 3 ustawy o PCC). Mowa więc zawsze o zobowiązaniach posiadających wartość mierzalną (arytmetyczną).

Organ nie mógł zatem postąpić inaczej, jak tylko uznać stanowisko wnioskodawcy za prawidłowe i wesprzeć swoją argumentację wnioskami płynącymi wprost z językowego brzmienia przepisów.

Wątpliwość wątpliwości nierówna

Możliwość wnioskowania o wydanie interpretacji indywidualnej od lat cieszy się dużym powodzeniem. I choć jest jednym z kluczowych praw zainteresowanych, wydaje się zasadne korzystanie z tego narzędzia rozsądnie. Czy lęk przed fundacją rodzinną jest aż tak duży, że konieczne jest angażowanie zasobów nie tylko własnych, ale też publicznych, by potwierdzić oczywiste, bezsporne brzmienie przepisów? Być może warto jako alternatywę rozważyć konsultację z doświadczonym doradcą podatkowym, który pomoże w rozstrzygnięciu wątpliwości. 

W MDDP pomogliśmy powołać i pomagamy prowadzić wiele fundacji rodzinnych. Nasi eksperci chętnie podzielą się swoim doświadczeniem.

[1] Sygn. 0111-KDIB2-3.4014.280.2024.3.MD.

[2] Sygn. 0111-KDIB2-3.4014.291.2024.4.MD.