Odliczenie VAT po zmianie przeznaczenia ŚT – opinia rzecznika generalnego w sprawie Gminy Ryjewo C-140/17

19 kwietnia 2018 r. ukazała się opinia rzecznika generalnego Juliane Kokott w sprawie dotyczącej prawa do odliczenia VAT związanego z wydatkami poniesionymi przez Gminę Ryjewo na realizację inwestycji, która pierwotnie nie została przeznaczona przez gminę do działalności opodatkowanej VAT.

Wiele jednostek samorządu terytorialnego, które podjęły działania nakierowane na odzyskanie VAT z pewnością oczekuje na wydanie rozstrzygnięcia w tej sprawie, zatem fakt wydania opinii po myśli podatników zostanie odebrany pozytywnie.

Warto więc przybliżyć o co toczy się spór zawisły przed Trybunałem. Mianowicie Gmina Ryjewo, będąca czynnym podatnikiem VAT, wybudowała na swoim terenie świetlicę wiejską. Dokonując zakupów towarów i usług przeznaczonych do realizacji tej inwestycji gmina nie odliczała VAT, a po oddaniu świetlicy do użytkowania w 2010 r. przekazała ją nieodpłatnie swojej jednostce organizacyjnej – Gminnemu Ośrodkowi Kultury. Po pewnym czasie gmina powzięła zamiar zmiany sposobu wykorzystania przedmiotowej inwestycji, który miał polegać na jej odpłatnym wynajmie, podlegającym opodatkowaniu VAT równolegle z wykorzystaniem świetlicy na cele gminnej społeczności. Wobec takiego zamiaru gmina wystąpiła z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej, która miała potwierdzić że w związku ze zmianą przeznaczenia świetlicy, gmina będzie mogła dokonać odliczenia VAT poprzez dokonanie tzw. korekty wieloletniej, na podstawie art. 91 ust. 7 i 7a w związku z art. 91 ust. 2 i 3 ustawy o VAT. Schemat ten był swego czasu bardzo popularny wśród jednostek samorządu terytorialnego i dotyczył inwestycji różnego rodzaju, zarówno świetlic jak w przypadku omawianej sprawy, ale także bardziej wartościowych inwestycji, jak np. infrastruktura wodociągowa, obiekty sportowe czy targowiska. Co więcej, Dyrektorzy Izb Skarbowych wydawali pozytywne dla podatników interpretacje w tym zakresie.

Sytuacja w pewnym momencie uległa jednak zmianie i organy, podobnie w omawianej sprawie, zaczęły kwestionować prawo JST do odliczenia VAT w sytuacji gdy dana inwestycja została pierwotnie wykorzystana do czynności nieopodatkowanych VAT, a następnie jej przeznaczenie się zmieniło i inwestycja została np. odpłatnie wynajęta lub wydzierżawiona. Stanowisko organów podatkowych sprowadza się bowiem najczęściej do stwierdzenia, że nabywając towary i usługi związane z realizacją inwestycji pierwotnie przeznaczonej do czynności niepodlagających VAT, JST działała w charakterze organu władzy publicznej a nie podatnika VAT, a w konsekwencji nigdy nie nabyła prawa do odliczenia VAT, wobec czego po zmianie przeznaczenia nie będzie mogła odliczyć VAT w drodze korekty wieloletniej. Podatnicy nie godząc się z takim stanowiskiem, tak jak Gmina Ryjewo, zaskarżali negatywne interpretacje do Wojewódzkich Sądów Administracyjnych, które najczęściej wydawały wyroki na korzyść JST. Organy podatkowe nie składały jednak broni i wnosiły skargi kasacyjne do Naczelnego Sądu Administracyjnego, czego efektem było wystąpienie przez NSA z pytaniami prejudycjalnymi do TSUE w omawianej sprawie (postanowienie z 22 grudnia 2016 r., I FSK 972/15).

W swojej opinii, rzecznik generalny Juliane Kokott przeprowadziła obszerny wywód, którego konkluzją jest stwierdzenie, że w przedmiotowej sprawie gminie powinno przysługiwać prawo do odliczenia VAT poprzez korektę podatku naliczonego w odniesieniu do wydatków inwestycyjnych, jeżeli przy ich pomocy wykonuje czynności opodatkowane, także w przypadku gdy dane dobro było początkowo wykorzystywane na cele działalności niepodlegającej opodatkowaniu. Rzecznik generalna zwróciła przy tym uwagę na szereg interesujących kwestii.

Odnosząc się do kwestii statusu podmiotu w chwili nabycia dobra, rzecznik wskazała że z utrwalonego orzecznictwa Trybunału wynika, że osoba, która nabywa towary na potrzeby działalności gospodarczej, czyni to w charakterze podatnika, nawet jeśli towary te nie są bezpośrednio wykorzystywane do celów tej działalności gospodarczej.

Co do samego prawa do dokonania korekty w odniesieniu do nieodliczonego pierwotnie VAT, rzecznik wskazała m.in. że taka korekta służy zapewnieniu rzetelności rozliczeń, a także zachowaniu zasady neutralności oraz pozwala na uniknięcie nierównego traktowania podatników w zależności od kolejności czasowej wykorzystania danego towaru.

Jak widać, przedstawiona opinia powinna ucieszyć włodarzy wielu JST, a przedstawione w niej stanowisko jest w pełni słuszne. Pozostaje więc poczekać na orzeczenie Trybunału, które miejmy nadzieję wpłynie na zmianę podejścia Ministerstwa Finansów.