Odliczenie VAT od wydatków związanych z CSR nie zawsze oczywiste

Wyrokiem z dnia 2 lutego 2023 r., sygn. I FSK 1474/20, Naczelny Sąd Administracyjny odmówił podatnikowi prawa do odliczenia VAT od wydatków na wykorzystanie autobusu elektrycznego przez jego partnera społecznego (Caritas), pomimo iż zasadniczo wpisywały się one w działalność związaną ze społeczną odpowiedzialnością biznesu (CSR).

Społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR)

Skarżącą w tej sprawie była spółka zajmująca się wydobyciem i sprzedażą węgla. W celu budowania wizerunku odpowiedzialnego, godnego zaufania, reprezentującego wysokie standardy etyczne, dbającego o środowisko i o relacje z lokalną społecznością przedsiębiorcy, spółka ta zainicjowała realizację projektu z zakresu CSR. Spółka poniosła wydatki (raty leasingowe) na nabycie autobusu elektrycznego przeznaczonego do jego użytkowania przez chrześcijańską organizację charytatywną Caritas. Na autobusie umieszczono hasła promujące kwestie ekologiczne oraz wartości chrześcijańskie, a także logo spółki.

Już na etapie składania wniosku o indywidualną interpretację podatkową, przedsiębiorca argumentował, iż wydatki poniesione na projekty CSR są w zasadzie formą reklamy, ponieważ pomagają budować pozytywny wizerunek spółki etycznego, godnego zaufania przedsiębiorcy i pracodawcy.

Nie każdy CSR uprawnia do odliczenia VAT

Stanowiska spółki węglowej nie podzielił ani organ podatkowy, ani sądy obu instancji. W wyroku z 6 lipca 2020 r., sygn. I SA/Gl 1486/19, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach przyznał, że podejmowanie przez przedsiębiorców działań z zakresu CSR jest wprawdzie pożądane ze względu na ich pozytywny wpływ na interes społeczny, co jednak nie oznacza automatycznie, że przedsiębiorca ma prawo do odliczenia VAT. Zdaniem WSA, należy każdorazowo ocenić okoliczności konkretnego przypadku.

W niniejszej sprawie dokonane przez przedsiębiorcę zakupy nie są związane z działalnością opodatkowaną i powstaniem obrotu, a przynajmniej zdaniem sądu takiego związku wnioskodawca nie wykazał. Spółka sama nie korzysta z nabytego przez siebie autobusu elektrycznego, ani też nie przekazała go na cele społeczne, takie jak np. realizacja transportu publicznego. Zamiast tego, autobus będzie wykorzystywany wyłącznie przez partnera społecznego do celów takich jak promocja ekologicznych działań kościoła katolickiego i innych. Tym samym, zdaniem WSA, przeważająca korzyść z tak zorganizowanego projektu CSR przypadnie nie spółce, a jej partnerowi społecznemu, który ten pojazd faktycznie użytkuje. Przedmiotem działalności spółki jest wydobycie i sprzedaż węgla i spółka w żaden sposób nie wykazała, w jaki sposób zakupienie autobusu dla organizacji związanej z kościołem i zajmującej się pomocą osobom potrzebującym i ubogim, miałoby wpłynąć na jej obroty z tytułu tej działalności, czy też wpłynąć cenotwórczo na oferowane przez nią produkty.

Stanowisko Sądu w sprawie odliczenia VAT

Sąd uznał, że ewentualna korzyść dla spółki będzie wyłącznie poboczna i zasadniczo nie będzie polegała na zwiększeniu sprzedaży, pozyskaniu nowych klientów, czy też ograniczeniu sytuacji, w której wnioskodawca będzie oskarżany o zanieczyszczanie środowiska. Umieszczone na autobusie hasła nie promują w żaden sposób inicjatyw spółki, a stanowią reklamę działalności katolickiej organizacji charytatywnej. Samo umieszczenie logo spółki na autobusie jest niewystarczające do uznania, że poniesione na niego wydatki mają cel marketingowy.

Stanowisko organu podatkowego i WSA potwierdził również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 2 lutego 2023 r., sygn. I FSK 1474/20. W ustnych motywach rozstrzygnięcia NSA uznał, że spółka nie wykazała choćby pośredniego związku pomiędzy zakupem autobusu elektrycznego a działalnością gospodarczą przedsiębiorstwa. To nie spółka, tylko jej partner społeczny wykorzystuje leasingowany autobus do celów promocji proekologicznej działalności Kościoła i w innych swoich celach. W takiej sytuacji nie można dopatrzeć się wpływu dokonanego zakupu na ogólne funkcjonowanie przedsiębiorstwa jako całości, i przyczynienia się go do generowania obrotów. W konsekwencji zdaniem NSA spółka nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego od poniesionego wydatku.

Co dalej z działalnością CSR?

Obecnie nie znamy jeszcze pisemnego uzasadnienia wyroku NSA, jednakże stanowisko sądu potwierdza, że nie zawsze działania z zakresu CSR uprawniają do odliczenia związanego z nimi podatku VAT. Kluczowe jest wyeksponowanie celu wizerunkowego i reklamowego samego podatnika, a nie innych podmiotów prowadzących działalność charytatywną.

CSR jest stosunkowo nowym pojęciem w polskiej rzeczywistości gospodarczej, jednakże – co przyznały również sądy obu instancji w niniejszej sprawie – stanowi powszechnie przyjęty sposób promocji pozytywnego wizerunku firmy w czasach rosnącej społecznej wrażliwości na temat ekologii i zrównoważonego rozwoju.

Rozstrzygnięcie NSA stanowi więc ostrzeżenie dla podatników, iż promowanie ich działalności jako podmiotów społecznie odpowiedzialnych nie oznacza automatycznie prawa do odliczenia VAT, a każdy tego typu projekt należy ostrożnie przeanalizować pod kątem spełnienia przesłanki związku wydatków z wykonywaną działalnością.