Obowiązek podatkowy w VAT dla usług finansowych w przypadku rezygnacji ze zwolnienia od podatku

Wyrok WSA z 10 lutego 2023 r. (sygn. akt III SA/Wa 2455/22)

Usługi finansowe objęte zwolnieniem od podatku zostały szczegółowo opisane w ustawie o VAT[1]. Co do zasady obowiązek podatkowy dla tych usług powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty[2]. Obligatoryjne zwolnienie od podatku VAT usług finansowych funkcjonowało do końca 2021 r. Z początkiem 2022 r. Polski Ład wprowadził możliwość ich dobrowolnego opodatkowania, w przypadku świadczenia tychże usług na rzecz podatników.

Podatnicy dotychczas zastanawiali się, jak ustalić obowiązek podatkowy, jeśli zdecydowali się na fakultatywne opodatkowanie usług finansowych. Interpretacja przepisów pozwalała na wysnucie dwóch alternatywnych wniosków:

1. pozostanie przy metodzie kasowej rozpoznawania obowiązku podatkowego – podatnik nadal świadczy usługi określone w ustawie jako zwolnione, lecz zdecydował się na rezygnację z tego zwolnienia;
2. powrót do zasad ogólnych, czyli ustalenie obowiązku podatkowego na moment wykonania tej usługi.

Zagadnienie rozpatrywał WSA w Warszawie w wyroku z 10 lutego 2023 (sygn. akt III SA/Wa 2455/22).

Sprawa dotyczyła spółki działającej w branży deweloperskiej, która wystąpiła o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie VAT. Przedmiotem pytań był m.in. moment powstania obowiązku podatkowego w VAT dla usług udzielania pożyczek pieniężnych w przypadku, gdy spółka zrezygnowała ze zwolnienia w VAT, a następnie wybrała opodatkowanie tych usług. Według stanowiska spółki oderwanie momentu powstania obowiązku podatkowego dla usługi pożyczki od daty otrzymania odsetek przy rezygnacji ze zwolnienia z VAT może prowadzić do podwójnego opodatkowania tej samej usługi lub do braku objęciem VAT usługi pożyczki.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (dalej: KIS) uznał stanowisko spółki za nieprawidłowe. Wskazał, że metoda ustalania momentu powstania obowiązku podatkowego, wymieniona w art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. e ustawy o VAT, ma zastosowanie wyłącznie do usług finansowych, których świadczenie jest zwolnione z podatku VAT. Rezygnacja ze zwolnienia z VAT usług udzielania pożyczek powoduje zmianę momentu powstania obowiązku podatkowego dla usług, dla których wybrano opodatkowanie.

Według KIS w przypadku skorzystania z opcji opodatkowania usług finansowych polegających na udzielaniu pożyczek na rzecz podatników, obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z ustawą o VAT[3].

Spółka nie zgodziła się z interpretacją KIS, w związku z czym sprawa trafiła do WSA, a ten oddalił skargę podatnika. Sąd podzielił stanowisko KIS i potwierdził, że rezygnacja ze zwolnienia oznacza także rezygnację ze stosowania metody kasowej przy ustalaniu obowiązku podatkowego dla usług finansowych zwolnionych. Nie bez znaczenia bowiem pozostaje to czy świadczone usługi są zwolnione, czy ze zwolnienia zrezygnowano. Skoro spółka zrezygnowała ze zwolnienia, to tym samym usługi, które świadczy w ramach pożyczek dla spółek celowych, przestały być usługami zwolnionymi. Nie jest więc spełniona hipoteza wynikająca z art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. e ustawy o VAT. W konsekwencji prawidłowe jest ustalenie obowiązku podatkowego na zasadach ogólnych.

Znaczenie w VAT

Korzyścią wynikającą z opcji opodatkowania usług finansowych jest m.in. możliwość odliczenia podatku naliczonego od zakupów związanych ze świadczeniem tych usług. Jednak jak widzimy, moment powstania obowiązku podatkowego w przypadku zdecydowania się na opodatkowanie usług finansowych jest przedmiotem wątpliwości i zapytań podatników. Chociaż przedmiot usługi pozostaje taki sam, to w kwestii ustalenia obowiązku podatkowego nie bez znaczenia jest to, czy świadczone usługi są zwolnione, czy ze zwolnienia podatnik zrezygnował. Dlatego zarówno podatnicy korzystający z opcji opodatkowania usług finansowych, jak i nabywcy takich usług powinni ze szczególną uwagą śledzić kolejne stanowiska organów podatkowych w tym zakresie.

___

[1] Art. 43 ust. 1 pkt 7, 12, 38-41 ustawy o VAT.

[2] Art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. e ustawy o VAT.

[3] Art. 19a ust. 3 ustawy o VAT.