NSA: Zwolnienie strefowe nie dla odszkodowania

W wyroku z 13 maja 2023 r. (sygn. II FSK 13/21) Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że odszkodowanie otrzymane przez spółkę prowadzącą działalność na terenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej nie jest następstwem prowadzonej działalności gospodarczej wynikającej z zezwolenia strefowego, a w konsekwencji nie stanowi przychodu podlegającego zwolnieniu z opodatkowania na podstawie tego zezwolenia.

Istota sporu

Podmiot prowadzący działalność na terenie SSE we wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji zapytał, czy środki otrzymane od ubezpieczyciela w ramach odszkodowania i rekompensata od serwisanta stanowią przychody, które składają się na dochód podlegający zwolnieniu z podatku dochodowego na podstawie zezwolenia strefowego.

W ocenie DKIS otrzymane odszkodowanie i rekompensata nie stanowią przychodu, który składa się na dochód z prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności wymienionej w uzyskanym zezwoleniu strefowym. Wobec tego odszkodowanie i rekompensata podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Interpretacja została zaskarżona, a następnie uchylona przez WSA w Gliwicach. W wyroku z 9 września 2020 r. (sygn. I SA/Gl 9/20) sąd wskazał, że art. 17 ust. 1 pkt 34 updop odwołuje się do zezwolenia, ale nie traktuje tego zezwolenia jako źródła, które wyznacza określone koszty i przychody tworzące dochód zwolniony od podatku, bowiem przychód i koszty, a w konsekwencji dochód powstaje na skutek prowadzenia działalności gospodarczej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej. W ocenie WSA organ dokonał zawężającej wykładni tego przepisu, a rekompensaty i odszkodowania mieszczą się w pojęciu dochodu z działalności gospodarczej prowadzonej na terenie SSE na podstawie zezwolenia.

Ocena NSA

NSA nie zgodził się z oceną WSA i uznał, że  zwolnienie podatkowe przysługuje dochodom z działalności gospodarczej na terenie SSE, a nie dochodom związanym z wykonywaniem takiej działalności gospodarczej. Zakresy pojęciowe tych sformułowań są różne, a pierwsze z nich jest węższe od drugiego. Zatem zarówno uzyskane odszkodowanie, jak i rekompensata, nie mogą być uznawane za przychód (dochód) z działalności gospodarczej prowadzonej na terenie SSE.

Komentarz

Z dwóch ukształtowanych w orzecznictwie stanowisk dotyczących rozumienia dochodu z działalności na terenie strefy podlegającego zwolnieniu, NSA tym razem przyjął interpretację niekorzystną dla podatnika.

Wyjaśnijmy, że w orzecznictwie rozwinięto wcześniej koncepcję, zgodnie z którą w ramach dochodów objętych tzw. zwolnieniem strefowym można wyróżnić dochody uzyskane bezpośrednio z działalności gospodarczej prowadzonej na terenie SSE, jak i dochody stanowiące nieodłączne następstwo działalności podstawowej. Niezależnie od tego, do której z wymienionych kategorii zostanie zakwalifikowany dochód podatnika, powinien on znaleźć się ostatecznie w zbiorze dochodów zwolnionych.

Przyjęcie zawężającej wykładni wyłącza liczne kategorie przychodów, które co prawda nie są dochodami osiągniętymi bezpośrednio z prowadzonej działalności gospodarczej, ale jednak są z nią związane, stanowią nieodłączne jej następstwo lub nigdy nie powstałyby, gdyby nie działalność strefowa. Można w tym zakresie wymienić, np. dodatnie różnice kursowe, umorzone odsetki czy właśnie przychody z rekompensat i odszkodowań.

W dotychczasowym orzecznictwie NSA (np. w wyroku z 15 lutego 2018 r., sygn. II FSK 245/16) prezentowany był pogląd, zgodnie z którym za dochód z działalności gospodarczej należy uznać wszelki efekt ekonomiczny (finansowy) zarobkowej działalności wytwórczej, budowlanej, handlowej, usługowej oraz poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania kopalin ze złóż, a także działalności zawodowej, wykonywanej w sposób zorganizowany i ciągły. Jednocześnie trzeba stwierdzić, że nie ma uzasadnionych podstaw, aby twierdzić, że przez dochód taki należy rozumieć tylko takie świadczenie, które stanowi bezpośrednio cenę za konkretny towar lub usługę, z kategorycznym wyłączeniem jakichkolwiek innych świadczeń. W konsekwencji dochodem z działalności gospodarczej w rozumieniu art. 17 ust. 1 pkt 34 updop są wszelkie przysporzenia wynikające z działalności gospodarczej prowadzonej na terenie SSE, o ile tytuł ich otrzymania zawiera się w zakresie przedmiotowym działalności określonej w zezwoleniu.

Wyrok NSA może mieć znaczenie przy ocenie zarówno zakresu zwolnienia strefowego, jak też rozliczania w pdop decyzji o wsparciu. W każdym przypadku konieczna jest szczegółowa ocena wszystkich okoliczności.

Eksperci MDDP pozostają w tym zakresie do Państwa dyspozycji.