Nowe obowiązki spółek giełdowych w zakresie transakcji z podmiotami powiązanymi

Wymóg badania warunków transakcji zawieranych z podmiotami powiązanymi pod kątem ich rynkowości istnieje już od dawna i wynika z przepisów o cenach transferowych. Dodatkowo, obowiązek ten został wyeksponowany w odniesieniu do spółek publicznych, w związku z nałożeniem na nie nowych wymogów sprawozdawczych. W dniu 30 listopada 2019 r. weszła w życie ustawa z dnia 16 października 2019 r. o zmianie ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych, oraz niektórych innych ustaw, która wprowadza nowe obowiązki w zakresie transakcji z podmiotami powiązanymi. Nowelizacja wynika z obowiązku implementacji do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/828 z dnia 17 maja 2017 r. zmieniającej dyrektywę 2007/36/WE w zakresie zachęcania akcjonariuszy do długoterminowego zaangażowania. Celem wprowadzonych zmian jest ułatwienie inwestorom realizacji ich uprawnień korporacyjnych oraz zwiększenie przejrzystości stosunków prawnych między spółkami a inwestorami. Nowe przepisy mają zachęcać akcjonariuszy spółek publicznych do długoterminowego zaangażowania. Zgodnie z zapisami dyrektywy, skuteczne i trwałe zaangażowanie akcjonariuszy jest jednym z filarów modelu ładu korporacyjnego spółek notowanych na rynku regulowanym, który to model opiera się na kontroli i równowadze w stosunkach między poszczególnymi organami i różnymi zainteresowanymi stronami. W praktyce, w wyniku nowelizacji, obowiązki spółek publicznych, zawierających istotne transakcje z podmiotami powiązanymi, zostaną rozszerzone o:

• wymóg wyrażenia zgody na zawarcie istotnych transakcji przez radę nadzorczą, a także konieczność publikacji informacji o istotnej transakcji na stronie internetowej spółki publicznej,
• obowiązek opracowania przez radę nadzorczą procedury okresowej oceny transakcji zawieranych z podmiotami powiązanymi pod kątem zawierania takich transakcji na warunkach rynkowych w ramach zwykłej działalności spółki.

Jako istotną uznaje się transakcję zawieraną przez spółkę z podmiotem powiązanym, której wartość przekracza 5% sumy aktywów w rozumieniu ustawy o rachunkowości, ustalonych na podstawie ostatniego zatwierdzonego sprawozdania finansowego spółki. Ustawa precyzuje również sposób obliczania wartości transakcji na potrzeby ustalenia jej istotności. Spółka publiczna ma obowiązek zamieszczenia na swojej stronie internetowej informacji o istotnej transakcji najpóźniej w momencie jej zawarcia. Informacja powinna zawierać:

• nazwę firmy podmiotu powiązanego, z którym zawierana jest istotna transakcja,
• opis charakteru istniejących pomiędzy podmiotami powiązań,
• datę i wartość istotnej transakcji, oraz
• informacje niezbędne do oceny, czy istotna transakcja została zawarta na warunkach rynkowych i czy jest uzasadniona interesem spółki i akcjonariuszy niebędących podmiotami powiązanymi.

Wymóg wyrażenia zgody na zawarcie istotnych transakcji przez radę nadzorczą, a także publikacji informacji o istotnej transakcji nie dotyczy transakcji:

• zawieranych na warunkach rynkowych w ramach zwykłej działalności spółki,
• zawieranych przez spółkę ze spółką będącą jej podmiotem zależnym, jeżeli spółka jest jedynym akcjonariuszem lub udziałowcem spółki będącej jej podmiotem zależnym, z którą zawiera transakcję.

Oznacza to, że wymienione obowiązki nie będą miały zastosowania w sytuacji, gdy spółka publiczna, zawierając w ramach zwykłej działalności istotne transakcje z podmiotami powiązanymi, jest w stanie uzasadnić rynkowość warunków, na jakich zawierana jest transakcja. Zatem, w celu dokonania oceny, czy dana transakcja podlega nowym obowiązkom, niezbędne będzie ustalenie, czy spełnia warunek istotności, została dokonana w ramach zwykłej działalności spółki oraz, czy została zawarta na warunkach rynkowych. Zadaniu temu ma służyć procedura okresowej oceny transakcji zawieranych z podmiotami powiązanymi, do której opracowania zobowiązana jest rada nadzorcza.