Nowe objaśnienia rajowe – jest lepiej, ale czy wszystko jest już jasne?

Koniec 2021 roku w cenach transferowych był pracowity nie tylko dla podatników i doradców, ale również dla Ministerstwa Finansów. W ostatnich tygodniach grudnia Ministerstwo opublikowało:

• interpretację ogólną w sprawie definicji transakcji kontrolowanej (o której pisaliśmy tu: https://www.mddp.pl/interpretacja-ogolna-w-sprawie-definicji-transakcji-kontrolowanej/),
• interpretację ogólną w sprawie pojęcia transakcji kontrolowanej o charakterze jednorodnym, oraz
• długo wyczekiwany projekt objaśnień podatkowych regulujący obowiązek sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych dla tzw. pośrednich transakcji rajowych. Przypomnijmy – pierwsza wersja objaśnień pojawiła się w marcu 2021 roku i był to dokument krytykowany zarówno przez Forum Cen Transferowych, doradców jak i samych podatników.

Czy zatem nowy projekt objaśnień jest lepszy od swojej poprzedniej wersji? W niniejszym wpisie podsumujemy najważniejsze zmiany, jakie wynikają dla podatników z nowej wersji objaśnień.

Krótkie przypomnienie – pośrednie transakcje rajowe

Przypomnijmy – od 1 stycznia 2021 roku przepisy art. 11o ust. 1a i 1b CIT nakładają na podatników obowiązki dokumentacyjne dotyczące transakcji o wartości przekraczającej
500 tyś zł, realizowanych z podmiotami niepowiązanymi i powiązanymi, jeżeli rzeczywisty właściciel ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd w tzw. raju podatkowym oraz jeżeli ten podmiot (kontrahent) dokonuje rozliczeń z podmiotem rajowym.

W efekcie, podatnik powinien zweryfikować, czy dla transakcji realizowanych po 1 stycznia 2021 roku zaszły przesłanki do sporządzania lokalnej dokumentacji cen transferowych dla tzw. pośrednich transakcji rajowych, tj. czy:

• dokonuje on transakcji innej niż transakcja kontrolowana,
• której wartość za rok podatkowy, a w przypadku spółek niebędących osobami prawnymi za rok obrotowy, przekracza 500 tyś zł,
• rzeczywistym właścicielem jest podmiot mający miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd w raju podatkowym.

Wartość netto czy brutto?

W objaśnieniach Ministerstwo potwierdziło, że wartością, jaka powinna być porównywana do progu 500 tyś zł jest wartość netto (w stanie prawnym 2021 r.).

Jeden kontrahent czy wielu?

Ministerstwo potwierdziło, że przy ustalaniu jednorodności transakcji na gruncie
art. 11o ust. 1a ustawy o CIT należy uwzględnić relacje z jednym kontrahentem (czyli odmiennie niż dla standardowych transakcji kontrolowanych, gdzie określając wartość porównywaną do progu dokumentacyjnego, sumuje się wartość transakcji uznanych za jednorodne, realizowanych z różnymi kontrahentami).

Tylko transakcje zakupowe?

Ministerstwo potwierdziło, że weryfikacją w zakresie powstania obowiązku dokumentacyjnego są objęte wyłącznie transakcje zakupowe realizowane przez podatnika, czyli takie, w których nabywa on towary lub usługi jako związane z transferem należności do drugiej strony transakcji.

W praktyce podatnik powinien przeanalizować realizowane transakcje w szczególności pod kątem tego, czy kontrahent podatnika (i) otrzymuje należność dla własnej korzyści i czy (ii) nie jest on zobowiązany do przekazania tej należności do innego podmiotu.

Kolejność weryfikacji

Z nowego projektu objaśnień wynika, że w pierwszej kolejności podatnik powinien zweryfikować, czy jego kontrahent (druga strona transakcji) jest rzeczywistym właścicielem należności. W przypadku potwierdzenia tej okoliczności podatnik nie ma obowiązku sporządzania dokumentacji. W przypadku gdy podatnik nie uzyska informacji wskazujących na to, że druga strona transakcji jest rzeczywistym właścicielem, czy też uzyska potwierdzenie, że nie jest ona rzeczywistym właścicielem, powinien następnie poddać weryfikacji, czy rzeczywisty właściciel jest podmiotem rajowym.

W sytuacji gdy podatnik ustali rezydencję rzeczywistego właściciela, w zależności od tego, czy jest to rezydencja rajowa, na podatniku odpowiednio będzie albo nie będzie ciążył obowiązek dokumentacyjny.

W sytuacji gdy podatnik nie zgromadzi informacji wystarczających do poczynienia powyższych ustaleń, powinien przejść do weryfikacji podstawy domniemania, tj. posiadania przez drugą stronę transakcji rozliczeń z podmiotem rajowym.

Transakcje kontrahenta z podmiotem rajowym – analizujemy wszystkie?

Jedną z ważniejszych kwestii, które Ministerstwo skorygowało w nowym projekcie, jest kwestia wartości rozliczeń kontrahenta podatnika realizowanych z podmiotem z raju podatkowego. Ministerstwo potwierdziło, że rozliczenia powinny wynikać
z transakcji zakupowych z perspektywy kontrahenta podatnika, tj. powinny być związane z zapłatą, którą otrzymuje podmiot rajowy (lub podmioty rajowe). Łączna kwota uregulowanych należności podmiotów rajowych powinna być materialnie istotna, tj. wynosić co najmniej 500 tys. PLN. Czyli fakt zakupu przez kontrahenta podatnika kawy w Monako nie będzie generował obowiązku sporządzenia dokumentacji.

Jak weryfikować?

Ministerstwo wskazało, że dla dochowania należytej staranności przy ustalaniu przesłanek braku powstania obowiązku dokumentacyjnego wystarczające jest pozyskanie przez podatnika oświadczenia od drugiej strony transakcji, z którego wynika, że jest on rzeczywistym właścicielem w ramach realizowanej transakcji.

Dla dochowania należytej staranności przy ustalaniu przesłanek braku powstania obowiązku w oparciu o domniemanie realizacji przez kontrahenta podatnika transakcji z podmiotem rajowym wystarczające jest pozyskanie przez podatnika oświadczenia wiedzy od drugiej strony transakcji, z którego wynika:

– czy dokonuje ona rozliczeń z podmiotem rajowym, związanych z transakcjami zakupowymi (z jej perspektywy),

a jeżeli tak,

– czy dokonywane rozliczenia są istotne materialnie – tj. czy rozliczenia wynikające z transakcji zakupowych z perspektywy drugiej strony transakcji do podmiotów rajowych wynoszą łącznie co najmniej 500 tyś zł.

Jeżeli podatnik ustali, dochowując należytej staranności, że druga strona transakcji nie dokonuje rozliczeń z podmiotem rajowym, to podatnik nie ma obowiązku sporządzenia  lokalnej dokumentacji cen transferowych dla transakcji dokonywanej przez niego z drugą stroną transakcji.

Co dalej?

Objaśnienia dalej mają status projektu. Do 31 stycznia b.r. trwają konsultacje, podczas których można zgłaszać Ministerstwu uwagi. Mamy nadzieję, że do końca pierwszego kwartału doczekamy się publikacji ostatecznej wersji objaśnień.

Widać, że Ministerstwo odrobiło lekcje i w nowym projekcie objaśnień usunęło część największych absurdów związanych z procesem weryfikacji i dokumentowania pośrednich transakcji rajowych. Niemniej jednak wiemy już, że w ramach weryfikacji kontrahentów kluczowym narzędziem pozostaje oświadczenie pozyskane od kontrahenta.

Niestety Ministerstwo nie wycofało się również z kontrowersyjnego punktu, który był również we wcześniejszej wersji objaśnień z marca 2021 r. A mianowicie w objaśnieniach pozostał punkt mówiący, że: „Nie można przyjąć, że dochowano należytej staranności, w sytuacji gdy podatnikowi dostępne są informacje, na podstawie których wiedział lub powinien był wiedzieć, że otrzymane oświadczenie jest niezgodne z rzeczywistością.
W takim przypadku podatnik, opierając się na oświadczeniu, co do którego wiedział lub powinien był wiedzieć o jego niezgodności z rzeczywistością, nie dochowuje standardu należytej staranności. Przy wątpliwościach co do zgodności oświadczenia z rzeczywistością (rzetelności oświadczenia), wymóg dochowania należytej staranności oznacza konieczność dalszej weryfikacji istotnych dla objaśnianego przepisu okoliczności.”

Na osłodę można dodać, że w przykładzie 4 wskazanym w objaśnieniach Ministerstwo wskazało przykładowe źródła danych, jakie podatnik powinien zweryfikować w przypadku, gdy kontrahent nie odeśle oświadczenia. Taki źródłami są np. rejestry beneficjentów rzeczywistych, ogólnodostępne wpisy do rejestrów handlowych, czy informacje zawarte na stronie internetowej kontrahenta. Niemniej jednak z objaśnień wynika, że źródła te mogą zostać wykorzystane przez podatnika dopiero w obliczu braku uzyskania oświadczenia od kontrahenta. Wysłanie oświadczenia pozostaje więc pierwszym krokiem, jaki podatnik powinien podjąć w ramach procesu weryfikacji kontrahentów.

Dlatego tych z Państwa, którzy jeszcze nie zaimplementowali w swojej organizacji procesu zbierania oświadczeń od kontrahentów, zachęcamy do kontaktu z nami. Chętnie pomożemy Państwu zarządzić tym czasochłonnym procesem.