Nieodpłatne usługi dla zagranicznych podatników

Załóżmy, że wykonaliśmy nieodpłatnie usługi dla podatnika zagranicznego. Powstaje pytanie czy transakcję taką powinniśmy opodatkować VAT? W pierwszej kolejności trzeba wskazać, że co do zasady tylko usługi świadczone odpłatnie podlegają opodatkowaniu VAT. Ustawa o VAT wprowadza jednak dwa wyjątki. Zgodnie z ustawą o VAT za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

• użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, jeżeli uprzednio odliczyliśmy VAT oraz
• nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika (w tym na cele osobiste podatnika lub jego pracowników).

W większości wypadków podatnik nie działa charytatywnie i wykonywane przez niego usługi, nawet jeżeli są wykonywane nieodpłatnie, mają związek z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą. Przykładowo warunkują zawarcie kontraktu, umożliwiają świadczenie innych odpłatnych usług, albo mają na celu przekonanie kontrahenta do siebie. W konsekwencji nie mogą zostać uznane za odpłatne świadczenie usług, które podlega opodatkowaniu, a więc pozostają poza systemem VAT. Może jednak się zdarzyć, że organy skarbowe zakwestionują cel biznesowy wykonanych przez nas usług dla kontrahenta zagranicznego. Co wtedy? VAT jest podatkiem terytorialnym i podlega mu m.in. odpłatna dostawa towarów i świadczenie usług na terytorium kraju (w tym nieodpłatne świadczenie usług, które na mocy art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT uznawane jest za odpłatne – przyjmuje się fikcję prawną). Powinniśmy więc przejść do ustalenia miejsca świadczenia tych usług. W przypadku usług do których zastosujemy zasadę ogólną, miejscem opodatkowania nieodpłatnych usług (np. marketingowych) będzie kraj siedziby lub stałego miejsca wykonywania działalności gospodarczej beneficjenta naszej usługi – to on może ewentualnie być zobowiązany do rozliczenia VAT od tej transakcji, choć to jest również kwestia niejednoznaczna. W takim przypadku nieodpłatna usługa, pomimo że może na gruncie ustawy o VAT zostać uznana za odpłatną usługę, nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT w Polsce z uwagi na zasady miejsca świadczenia usług.