Nieodpłatne benefity pracownicze bez VAT i bez prawa do odliczenia

Ważny głos NSA w kontekście nieodpłatnych świadczeń – do benefitów przekazywanych nieodpłatnie na rzecz pracowników i ich rodzin nie znajdzie zastosowania art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT. Co istotne, brak opodatkowania występuje tylko w przypadku, gdy świadczone nieodpłatnie usługi zostały nabyte na cele prywatne pracowników i ich rodzin, a nie w związku z działalnością gospodarczą firmy. Wówczas spółce nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego, gdyż w tym zakresie nie działa jako podatnik VAT, a w konsekwencji nie ma również obowiązku naliczenia podatku należnego od przekazanych świadczeń.

Od czego się zaczęło?

Spółka – producent wyrobów tartacznych – organizuje dla swoich pracowników, ich rodzin oraz osób trzecich wyjazdy rozrywkowe (wyjścia m.in. na basen, do kina). Spółka ponosi całość kosztów związanych z organizacją tych wyjazdów – kupuje bilety wstępu, płaci za przejazdy uczestników i serwowane posiłki. Wyjazdy są finansowane wyłącznie ze środków bieżących Spółki, a wszystkie poniesione wydatki są udokumentowane fakturami. Spółka nie pobiera jakichkolwiek opłat od uczestników wyjazdów, w związku z czym świadczenia te mają charakter w pełni nieodpłatny.

Co istotne, Spółka podkreślała, że chociaż wyjazdy mogą mieć pozytywny wpływ na integrację pracowników i zwiększenie ich motywacji do pracy, to z perspektywy Spółki nie jest to celem samym w sobie. Organizując wyjazdy rozrywkowe Spółka przede wszystkim chce zaspokoić osobiste/prywatne potrzeby osób korzystających.

Występując z wnioskiem o interpretację Spółka chciała uzyskać potwierdzenie, że organizowane i finansowane przez nią wyjazdy rozrywkowe stanowią z perspektywy VAT nieodpłatne świadczenie usług, które podlegają opodatkowaniu na podstawie art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT. Z kolei konieczność opodatkowania usług świadczonych na rzecz pracowników i innych osób biorących udział w wyjazdach, zdaniem Spółki, daje jej prawo do odliczenia VAT.

Dyrektor KIS był innego zdania

W odpowiedzi Spółka otrzymała negatywną interpretację indywidualną. Dyrektor KIS nie zgodził się ze stanowiskiem Spółki – uznał, że z racji braku związku nieodpłatnie świadczonych usług z prowadzoną działalnością, Spółce nie przysługuje prawo do odliczenia VAT. Natomiast w odniesieniu do art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT stwierdził, że nie występuje obowiązek opodatkowania VAT organizowanych przez Spółkę wyjazdów rozrywkowych. Powyższe z uwagi na brak prawa do odliczenia podatku VAT przy zakupie tych usług.

WSA postawił na wykładnię historyczną przepisu

WSA w Poznaniu był innego zdania niż Dyrektor KIS. Za koniecznością opodatkowania świadczonych usług, zdaniem składu orzekającego, przemawia to, że w obecnym stanie prawnym art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT nie uzależnia konieczności opodatkowania nieodpłatnych usług na rzecz pracowników od przysługującego prawa do odliczenia podatku naliczonego. Co warte podkreślenia, przepis ten w stanie prawnym do 31 marca 2011 r. rzeczywiście odwoływał się do przysługującego podatnikowi prawa do odliczenia podatku, skoro jednak został zmieniony, to nieodpłatne świadczenia usług należy opodatkować.

Istotny jest charakter, w jakim występuje Spółka świadcząc nieodpłatne usługi

NSA przychylił się do argumentacji organu. W uzasadnieniu ustnym do wyroku[1] z 6 kwietnia 2023 r.[2] wskazał, że w kontekście omawianej sprawy istotne jest to, w jakim charakterze Spółka występuje przy świadczeniu nieodpłatnych usług. Jeżeli Spółka nabywa usługi wyłącznie do celów prywatnych (co zdaniem sędziów orzekających w przedstawionym stanie faktycznym nie wywołuje wątpliwości), to Spółka działa w charakterze prywatnym, a nie jako podatnik VAT. Art. 8 ust. 2 pkt. 2 ustawy o VAT ma na celu zapobieganie sytuacji, aby podatnik lub jego pracownicy otrzymywali usługi wolne od podatku, przy których nabyciu osoba prywatna musiałaby zapłacić VAT.

W rezultacie art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT nie znajdzie zastosowania, jeśli Spółka świadczy na rzecz pracowników nieodpłatne usługi nabyte nie na cele własnej działalności gospodarczej, lecz wyłącznie do celów prywatnej konsumpcji pracowników, ponieważ nie działa w charakterze podatnika, a tym samym nie przysługuje jej prawo do odliczenia VAT z tytułu nabycia usług.

Co to oznacza dla podatników?

Wyrok NSA jest istotny dla wszystkich pracodawców, gdyż standardem jest obecnie zapewnienie pakietu różnego rodzaju benefitów dla pracowników. Stanowisko NSA jest niekorzystne dla podatników, gdyż już na etapie faktury zakupu trzeba określić, czy dany wydatek jest związany z działalnością firmy i można odliczyć VAT, czy też dotyczy celów osobistych pracowników i VAT nie podlega odliczeniu. Prostsze byłoby rozwiązanie, które chciał potwierdzić wnioskodawca, że podatek VAT naliczony podlega odliczeniu i w konsekwencji należy wykazać VAT należny z tytułu nieodpłatnego świadczenia usług. Efekt finansowy jest taki sam, ale w drugim przypadku proces administracyjny jest prostszy. Niestety wyrok NSA jest zbieżny z prezentowanym w ostatnim czasie stanowiskiem Krajowej Informacji Skarbowej.

___

[1] Do dnia opublikowania artykułu nie zostało wydane pisemne uzasadnienie wyroku.

[2] Sygn. I FSK 239/20.