Niektórzy za przekształcenie prawa wieczystego użytkowania zapłacą VAT

Temat przekształcenia z wieczystego użytkowania gruntu we własność niesie ze sobą szerokie spectrum konsekwencji, ale na blogu dotyczącym VAT zajmijmy się opodatkowaniem przekształcenia tym podatkiem.

Na gruncie obecnie obowiązujących przepisów oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste stanowi przeniesienie prawa do rozporządzania gruntem jak właściciel. Dochodzi zatem do dostawy towarów na gruncie podatku VAT. Jednak ustanowienie prawa użytkowania wieczystego przed dniem 1 maja 2004 r. nie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż na mocy wcześniej obowiązującej ustawy grunt nie był towarem. Skoro więc ustanowienie wieczystego użytkowania dokonane przed 1 maja 2004 nie było opodatkowane VAT to czy przekształcenie wieczystego użytkowania we własność będzie teraz podlegało opodatkowaniu? Odpowiedź brzmi NIE, głównie z tego powodu, że prawo do rozporządzania gruntem jak właściciel już przeszło na użytkownika wieczystego w momencie oddania tego gruntu w użytkowanie. Użytkownik wieczysty już takim prawem dysponuje. Tym samym nie będzie w przypadku przekształcenia czynności opodatkowanej, a sama płatność i przejście cywilistycznego prawa własności jej nie wykreuje. Podobnie zresztą, opłaty roczne dotyczące praw użytkowania wieczystego ustanowionych przed 1 maja 2004 r. nie podlegają VAT (por. uchwałę siedmiu sędziów NSA z 8 stycznia 2007 r.; sygn. akt I FPS 1/06).

Co jednak z gruntem oddanym w wieczyste użytkowanie po 30 kwietnia 2004 roku? Czynność sama w sobie co prawda nie będzie stanowić dostawy (gdyż miała ona miejsce wcześniej i była opodatkowana), ale jednak dokonanie płatności za przekształcenie będzie związane z dostawą, która miała miejsce w przeszłości (tj. w momencie oddania gruntu do użytkowania), a w konsekwencji dokonanie płatności wpłynie na cenę za jaką nastąpiło przeniesienie prawa do rozporządzania rzeczą (gruntem) jak właściciel. Oznacza to powstanie obowiązku podatkowego na gruncie VAT.

Tym samym samorząd lub skarb państwa (w tym przypadku w charakterze podatnika VAT będzie występował powiat) pobierając opłatę „uwłaszczeniową”, mimo działania „z mocy prawa” będzie zobligowany do opodatkowania VAT opłaty z tytułu przekształcenia z wieczystego użytkowania we własność, gdyż będzie ona bezpośrednio wpływała na cenę dostawy towarów, którą było już samo ustanowienie wieczystego użytkowania. Takie stanowisko zostało również zaprezentowane przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 18 stycznia 2019 roku (sygn. 0113-KDIPT1-1.4012.869.2018.2.ŻR). Przy czym VAT dotyczy wyłącznie sytuacji, gdy prawo użytkowania wieczystego zostało ustanowione po 1 maja 2004 r.