Nie tak formalna triangulacja

Rejestracja pośrednika w kraju wysyłki towarów nie wyklucza zastosowania uproszczenia (wewnątrzwspólnotowej transakcji trójstronnej), nie można również odmówić zastosowania uproszczenia jeśli podatnik zapomni wskazać w informacji podsumowującej, że z tegoż uproszczenia chce skorzystać – ale państwo członkowskie może na niego z tego tytułu nałożyć inną, proporcjonalną karę (np. grzywny).

orzeczenie wydane przez Trybunał 19 kwietnia 2018 – sprawa C-580/16 Hans Bühler KG.

Wewnątrzwspólnotowe transakcje trójstronne, czyli uproszczenie w którym:

1. trzech podatników A,B,C,
2. posiadających numery VAT UE w trzech różnych państwach członkowskich,

• uczestniczy w dostawie w ten sposób, że:
• pierwszy wydaje towar ostatniemu (A->C), a
• dostawa ma miejsce między pierwszym a drugim (A->B) oraz drugim i trzecim (B->C) podatnikiem.

Uproszczenie polega na tym, że drugi w kolejności podmiot B nie wykazuje WNT, bo jest ono raportowane w kraju „docelowym” przez ostatecznego nabywcę C.

Do skorzystania z procedury konieczne jest jednak spełnienie trzech warunków: (i) zidentyfikowanie trzech podmiotów dla celów VAT UE w trzech różnych państwach członkowskich, (ii) wystawienie faktury przez B z informacją o korzystaniu z procedury, oraz (iii)  spełnienie przesłanki formalnej – wskazanie w informacji podsumowującej informacji o korzystaniu z uproszczenia (zaznaczenie odpowiedniego „okienka” w deklaracji).

Sprawa, o której mowa dotyczyła podatnika z siedzibą w Niemczech, który oprócz rejestracji dla celów VAT w kraju siedziby, posiadał również numer VAT wydany w Austrii. Podatnik kupował towary od niemieckiego kontrahenta i dostarczał do kontrahenta z Czech. Uznawał, że korzysta z uproszczenia, bo na potrzeby niniejszej transakcji posługiwał się austriackim nr VAT.

Mimo takiej intencji, podatnik nie wskazał w informacji podsumowującej, że jest w ramach transakcji podmiotem B w wewnątrzwspólnotowej transakcji trójstronnej. Natomiast wystawiane przez niego (jako drugiego w kolejności podatnika) faktury zawierały odpowiednią wzmiankę o korzystaniu z procedury uproszczonej i o tym, że VAT rozlicza nabywca z Czech.

Korektę informacji podsumowującej – ze wskazaniem korzystania z procedury uproszczonej – podatnik złożył po terminie. Miało to w dodatku miejsce po dniu wykreślenia go z rejestru austriackich podatników VAT.

Sprawa trafiła do TSUE. Zadaniem Trybunału była odpowiedź na dwa pytania. Po pierwsze, czy możliwe jest skorzystanie z uproszczenia, jeśli podmiot B ma siedzibę w kraju wysyłki towarów (Niemcy) i jest tam zarejestrowany dla celów VAT. Po drugie, czy uproszczenie ma zastosowanie tylko wówczas, gdy odpowiednia adnotacja znajdzie się w pierwotnie złożonej informacji podsumowującej.

Trybunał miał zatem rozstrzygnąć czy fakt, że Dyrektywa przewiduje, że warunkiem zastosowania uproszczenia jest, aby towary były bezpośrednio wysyłane lub transportowane z państwa członkowskiego innego niż państwo, w którym podatnik został zidentyfikowany do celów VAT do nabywcy, odnosi się do zidentyfikowania tego podatnika dla celów VAT w tym kraju w ogóle (obiektywnego faktu posiadania nr VAT w danym kraju – tu Niemcy) czy też chodzi w tym przepisie o to, aby podatnik B posługiwał się dla celów tejże uproszczonej transakcji innym nr VAT (nr VAT nadanym przez inne państwo członkowskie niż to w którym rozpoczyna się wysyłka towarów).

Innymi słowy: czy fakt posiadania rejestracji (i siedziby) w Niemczech wyklucza możliwość skorzystania z uproszczenia w ramach transakcji trójstronnej, w której podmiot ten posługuje się numerem VAT przyznanym mu w innym państwie członkowskim (tu w Austrii).

Literalne brzmienie Dyrektywy VAT (art. 141 lit c) wskazywałaby na odmowę zastosowania uproszczenia w takim przypadku. Skoro podmiot B ma siedzibę i nr VAT w Niemczech, a towary są wysyłane z Niemiec, wydaje się, że warunek nie jest spełniony.

Trybunał jednak uznał, że przesłanka dotycząca numeru VAT przyznanego przez państwo inne niż kraj wysyłki dotyczy numeru VAT użytego na potrzeby konkretnego nabycia, a nie posiadania danego numeru w ogóle. Jeśli  nabywca (pośrednik) zidentyfikowany jest dla celów VAT w kilku państwach członkowskich, to przy ocenie, czy uproszczenie może być zastosowane, należy uwzględnić jedynie ten numer identyfikacyjny VAT, który został użyty na potrzeby danej transakcji.

Dodatkowo, Dyrektywa wymaga od pośrednika w wewnątrzwspólnotowej transakcji trójstronnej, aby wykazał taki sposób działania w informacji podsumowującej (korzystanie z uproszczenia). Czy dostarczenie w ten sposób wypełnionej deklaracji po terminie powoduje niemożność skorzystania z uproszczenia? Trybunał przyznał podatnikom prawo do dokonania skutecznej korekty w tym zakresie. Wskazał, że  że uznanie warunku formalnego (zakreślenie okienka w deklaracji, w odpowiednim terminie) za warunek sine qua non zastosowania uproszczenia prowadziłoby do podwójnego opodatkowania (opodatkowania WNT w Austrii i Czechach). Ponadto Trybunału uznał za kluczowe, że nr VAT pośrednika był aktywny w dacie transakcji. Okoliczność, iż w dacie złożenia skorygowanej informacji podsumowującej podatnik był wykreślony nie ma znaczenia dla możliwości zastosowania uproszczenia w odniesieniu do okresów posiadania statusu podatnika VAT czynnego.

Wyrok TSUE może mieć duże znaczenie dla podatników uczestniczących w transgranicznych transakcjach łańcuchowych. Polskie przepisy nie wykluczały wprost korzystania z uproszczenia w sytuacji posiadania kilku numerów VAT. Nie wskazywały też na utratę prawa do uproszczenia w sytuacji nieprawidłowo wypełnionej informacji podsumowującej. Z doświadczenia jednakże wiemy, iż ograniczenia takie były stosowane w innych krajach członkowskich. Wyrok ten, będzie zatem wspierający dla wszystkich stron transakcji międzynarodowych.