Nie można powoływać się na dyrektywę VAT aby rozszerzyć zakres odwrotnego obciążenia

Podatnik nie może powoływać się na dyrektywę VAT, aby rozliczać dokonywane przez siebie transakcje na zasadzie odwrotnego obciążenia, jeśli dyrektywa przewiduje, że dla tego typu transakcji wprowadzenie odwrotnego obciążenia jest uprawnieniem, a nie obowiązkiem państw członkowskich. To sedno ciekawego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27 listopada 2018 r., sygn. I FSK 1826/16.

Wyrok został wydany w sprawie podatnika, który chciał uzyskać interpretację indywidualną potwierdzającą, że może stosować odwrotne obciążenie do sprzedaży energii elektrycznej. Uzasadniał to tym, że w jego ocenie art. 17 ust. 1 pkt 7 i załącznik nr 11 do ustawy o VAT nie implementują prawidłowo art. 199a dyrektywy VAT, jako że nie przewidują odwrotnego obciążenia dla energii elektrycznej, choć jego zdaniem powinny.

Ze stanowiskiem podatnika nie zgodziły się organy podatkowe, ani też sądy administracyjne. W uzasadnieniu wyroku NSA oraz sądu pierwszej instancji przedstawiono istotne tezy dotyczące powoływania się przez podatnika na dyrektywę, które warto mieć na względzie planując wejść w tym zakresie w spór. Po pierwsze, podatnik, a nie organ podatkowy może powoływać się na przepisy dyrektywy, jeśli pomimo upływu terminu implementacji nie została implementowana albo została implementowana wadliwie. Istotny jest również drugi warunek – przepis dyrektywy musi być „jasny, bezwarunkowy i precyzyjny”.

Ów drugi warunek jest niezwykle istotny wobec tego, że dyrektywy przewidują zarówno rozwiązania, które muszą być wdrożone obowiązkowo, jak i rozwiązania dobrowolne, pozostawione do decyzji państw członkowskich. Co do tych drugich podatnik nie może bezpośrednio powoływać się na dyrektywę, jeśli państwo członkowskie ich w ogóle nie wdroży, ponieważ nie musi tego robić. Taka sytuacja ma zdaniem NSA miejsce w stosunku do art. 199a dyrektywy VAT, który przewiduje rozwiązania „dobrowolne i tymczasowe” w zakresie wprowadzenia odwrotnego obciążenia. Podatnik nie mógł zatem w ten sposób rozszerzyć listy towarów wymienionych w załączniku nr 11 do ustawy o VAT.

Należy więc pamiętać, że choć powoływanie się na dyrektywę pozwala w wielu sytuacjach wygrać spór z organami podatkowymi, to jednak należy mieć na uwadze, że można powoływać się wyłącznie na przepisy „jasne, bezwarunkowe i precyzyjne”, a przepisy wprowadzające opcje dla państw członkowskich, które nie zostały wdrożone, nie będą skutecznym argumentem.