Konsekwencje Polskiego Ładu dla spółek giełdowych

Polski Ład wprowadził liczne zmiany w zakresie opodatkowania spółek. Które są ważne dla spółek giełdowych?

Wskazane są najważniejsze zmiany, które weszły w życie 1 stycznia 2022 roku¹⁾. Ponad­to sygnalizujemy kolejne wynikające z ogło­szonego projektu zmian²⁾.

Koszty finansowania dłużnego – nowy sposób ustalania limitu

Od 1 stycznia podatnicy zobowiązani są do wyłączenia z kosztów podatkowych wydat­ków poniesionych na finansowanie dłużne³⁾ w części, w jakiej nadwyżka kosztów finanso­wania dłużnego przewyższa 30 proc. podat­kowej EBITDA⁴⁾ albo 3 mln PLN, w zależno­ści od tego, która z kwot jest wyższa.

W praktyce, zmiany te oznaczają, że nie będzie możliwe zsumowanie kwoty stano­wiącej 30 proc. EBITDA oraz progu ustawo­wego w wysokości 3 000 000 zł w celu  usta­lenia limitu.

Ograniczenia zaliczania do kosztów wydatków transakcji kapitałowych

Wprowadzono zakaz rozliczania podat­kowego kosztów finansowania dłużnego zaciągniętego od podmiotów powiązanych, przeznaczonego na transakcje kapitało­we, w szczególności na nabycie lub objęcie udziałów lub akcji, nabycie ogółu praw i obo­wiązków, wniesienie dopłat, podwyższenie kapitału zakładowego lub wykup własnych udziałów w celu umorzenia. Definicja trans­akcji kapitałowych jest nieprecyzyjna, i nie wiadomo czy obejmuje inne instrumenty kapitałowe. Podważa to sens istnienia gru­powych centrów finansowych, w tych bran­żach, w których w grupie kapitałowej jeden podmiot został wyznaczony do pozyskiwa­nia finansowania i redystrybucji kapitału – stąd podatnicy mogą preferować pozyski­wanie finansowania na tego rodzaju przed­sięwzięcia z zewnątrz.

Ostatecznie ustawodawca zamierza wprowadzić dwa wyjątki od tej zasady, które pozwalają rozliczyć podatkowo koszty fi­nansowania dłużnego udzielone na nabycie lub objęcie udziałów (akcji) lub ogółu praw

i obowiązków w podmiotach niepowiąza­nych, w tym na nabycie lub objęcie kolej­nych udziałów (akcji) w takich podmiotach, w których podatnik uprzednio nabył lub objął część udziałów (akcji) w przypadku, gdy ko­lejne nabycie lub objęcie nastąpi w terminie 12 miesięcy począwszy od dnia nabycia lub objęcia pierwszych udziałów (akcji). Drugim wyjątkiem są koszty finansowania dłużnego pochodzące od banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, która ma sie­dzibę w państwie UE lub EOG. Proponowa­ne łagodzą skutki ostatniej nowelizacji, lecz w dalszym ciągu trudno zrozumieć, dlaczego te ograniczenia zostały wprowadzone.

Podatek od przerzucanych dochodów

Uzasadniając to postulatem uszczelnie­nia polskiego systemu podatkowego, usta­wodawca zdecydował się wprowadzić nowe rozwiązanie podatkowe, czyli 19-proc. po­datek od przerzucanych dochodów. Prze­rzuconymi dochodami są koszty poniesione bezpośrednio lub pośrednio na rzecz pod­miotu powiązanego, jeżeli:

• stawka CIT, który podmiot powiązany faktycznie zapłacił w państwie swoje siedziby jest niższa niż 14,25 proc., oraz
• koszty te stanowiły co najmniej 50 proc. przychodów podmiotu powiązanego,
• oraz koszty te stanowią co najmniej 3 proc. kosztów uzyskania przychodów polskiego podatnika,
• oraz podmiot powiązany przekazał co najmniej 10 proc. otrzymanych płatności do innego podmiotu, zaliczając w związku z tym wydatki do kosztów podatkowych, lub wypłacił w formie dystrybucji zysku.

Regulacja ta może obejmować nie tylko spółki zagraniczne, ale także polskie spółki będące podatnikami 9 proc. CIT. Do kosz­tów, generujących podatek od przerzuca­nych dochodów, zalicza się:

• koszty usług niematerialnych (doradcze, reklamowe, zarządzania i kontroli, prze­twarzania danych, gwarancje i poręczenia oraz usługi o podobnym charakterze),
• opłaty i należności za korzystanie lub pra­wo do korzystania z określonych wartość niematerialnych i prawnych,
• przeniesienie ryzyka niewypłacalności dłużnika,
• koszty finansowania dłużnego (w tym kary i opłaty za opóźnienia),
• wynagrodzenia za przeniesienie funkcji, aktywów.

W ustawie przewidziano pewne wyłącze­nia – na przykład, jeżeli podmiot powiązany prowadzi tzw. istotną rzeczywistą działal­ność gospodarczą na terytorium państwa należącego do UE lub EOG i jego dochód jest tam opodatkowany w całości, to omawiana regulacja nie będzie miała zastosowa­nia. Z wyłączenia tego nie mogą skorzystać podmioty z innych państw – przykładowo z W. Brytanii, USA, Szwajcarii. W praktyce niezbędne jest zebranie dokumentacji potwierdzającej, że konkretna spółka w grupie faktycznie prowadzi działalność poprzez posiadany lokal, wykwalifikowany personel oraz odpowiednie wyposażenie.

Nowe zasady amortyzacji nieruchomo­ści komercyjnych oraz mieszkalnych

Rozszerzono katalog środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, któ­re nie podlegają amortyzacji i wyłączono od 2023 r. budynki i lokale mieszkalne.

Niestety, wprowadzone Polskim Ładem regulacje po raz kolejny w istotny sposób uderzają w branżę nieruchomościową. Kolejnym tego przykładem jest powiąza­nie wysokości odpisów amortyzacyjnych z wysokością odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych z tytułu zużycia środków, dokonywanymi zgodnie z przepisami o rachunkowości. Wprowadzony limit został nałożony na spółki nieruchomościowe, zastosowanie znajdzie przede wszystkim do budynków. Podatnicy mogą być zaintereso­wani zmianami w swojej polityce rachunko­wości poprzez dokonywanie odpisów amortyzacyjnych od nieruchomości wcześniej uznawanych za inwestycje, co jest możliwe na gruncie ustawy o rachunkowości.

Zmiany dotyczące tworzenia oraz funk­cjonowania podatkowych grup kapitało­wych (PGK)

Wprowadzone zmiany, dotyczące zasad tworzenia i funkcjonowania podatkowych grup kapitałowych (PGK), mogą przyczynić się do popularyzacji tej formy. Jedną z istot­nych zmian było zniesienie wymogu wyka­zania poziomu rentowności na poziomie co najmniej 2 proc. za każdy rok podatkowy PGK. Nie wszystkie zmiany poprawiły pozy­cję podatników, a niekiedy nawet pogorszy­ły, jak w przypadku rozliczania strat podat­kowych spółek tworzących PGK wskazanych przed utworzeniem PGK.

Polski Ład wprowadza nową formę reor­ganizacji PGK. Dotychczas, proces najczę­ściej polegał na przejęciu jednej spółki two­rzącej PGK przez inną spółkę z grupy. Teraz możliwe będzie zawiązanie przez spółki tworzące PGK nowej spółki oraz podział spółki zależnej przez zawiązanie nowej spół­ki lub nowych spółek zależnych, które staną się członkami PGK.

Proces zawiązywania, a także możliwości przedłużania istnienia PGK, został uprosz­czony. Zniesiono niektóre wymogi o cha­rakterze formalnym. Obniżono przecięt­ny kapitał zakładowy dla spółek będących członkami PGK z 500 000 zł do 250 000 zł. Zawarcie umowy PGK może nastąpić w for­mie pisemnej, a nie, jak dotychczas, w formie notarialnej.

Nowe warunki neutralności podatkowej przy czynnościach reorganizacyjnych, w tym mających charakter transgraniczny.

Wśród najistotniejszych zmian należy wskazać ograniczenie neutralności podat­kowej czynności reorganizacyjnych, czyli połączeń, podziałów czy aportów (wymiany udziałów), jedynie do pierwszej czynności tego rodzaju. Co więcej, w przypadku braku kontynuacji wyceny dla celów podatkowych, przejmowanych składników majątkowych lub obejmowanych udziałów transakcje te będą podlegały opodatkowaniu. Jeśli poja­wią się różnice w wartości rynkowej wnoszo­nego majątku oraz obejmowanych udziałów lub akcji, to taka operacja wymiany udziałów również będzie miała swoje konsekwencje podatkowe. Wiele zmian w zasadach opodatkowania dotyczących połączeń, podzia­łów czy w zakresie wymiany udziałów nale­ży oceniać negatywnie, gdyż wprowadzono nowe warunki dla neutralności ww. zdarzeń. Ponadto terminologia tych przepisów jest niespójna z dotychczasowymi regulacjami. Są również wątpliwości co do zgodności tych zmian z przepisami unijnymi. Ministerstwo Finansów zapowiedziało zmiany w zakresie

reorganizacji i amortyzacji, jednakże ogło­szony projekt zmian jeszcze nie zawiera no­wych propozycji.

Minimalny podatek dochodowy

Polski Ład, wprowadzając do polskie­go obrotu prawnego minimalny podatek dochodowy, rozpętał burzę w środowisku biznesowym. Ostatecznie nowy projekt no­welizacji ustawy o CIT zwalnia z obowiązku płacenia tego podatku do 31.12.2023 r. Jest to odpowiedź na obecny klimat polityczno-go­spodarczy.

Podatek u źródła od 2022 r.

W ramach Polskiego Ładu przyjęte zostały finalnie przepisy dotyczące podatku u źródła w systemie zapłaty i zwrotu. Generalnym za­łożeniem jest pobranie podatku u źródła od dywidend, odsetek i należności licencyjnych płatnych do podmiotów powiązanych prze­kraczających 2 mln zł rocznie na rzecz dane­go podmiotu od nadwyżki ponad tę kwotę. W specjalnej procedurze można ubiegać się o zwrot podatku. Termin na zwrot wynosi sześć miesięcy.

Wypłata dokonywana do podmiotu spoza grupy, nawet jeżeli ma charakter pasywny (odsetki czy opłaty licencyjne), nie będzie objęta nowymi regulacjami. Regulacje nie dotyczą również płatności za usługi nie­materialne. W tym zakresie wymagana jest należyta staranność w weryfikacji siedziby kontrahenta i stawki podatku. Obowiązek poboru podatku nie obejmuje również dywi­dend płatnych do polskich spółek.

Istnieją dwie opcje odstąpienia od sto­sowania reżimu zapłaty i zwrotu. Pierwsza z nich dotyczy złożenia przez płatnika spe­cjalnego oświadczenia. Zawiera ona deklara­cję spełnienia wszystkich warunków do za­stosowania stawki niższej niż podstawowa, statusu odbiorcy płatności jako jej rzeczywi­stego właściciela oraz zachowania należytej staranności przez płatnika. Zmniejszono sankcje karne za złożenie nieprawdziwego oświadczenia. Drugą możliwością jest uzy­skanie urzędowej opinii o stosowaniu prefe­rencji. Opinia, wydawana w terminie sześciu miesięcy, obejmuje płatności dokonane po jej otrzymaniu i jest ważna przez trzy lata, zakładając, że stan faktyczny wskazany w tej opinii pozostanie taki sam.

Polska spółka holdingowa

Wprowadzona możliwość zwolnienia z opodatkowania CIT dochodu ze zbycia udziałów lub akcji spółki zależnej dla tzw. spółki holdingowej jest zmianą pozytywną i dawno przez przedsiębiorców wyczekiwa­ną. Konieczne jest posiadanie co najmniej 10 proc. udziałów przez rok, jednocześnie wówczas 95 proc. otrzymanych dywidend jest zwolnionych z CIT, a 5 proc. podlega 19- proc. CIT. Spółka holdingowa zobowiązana

jest do prowadzenia rzeczywistej działalno­ści gospodarczej i nie może wchodzić w skład PGK. Kolejnym warunkiem jest zakaz posia­dania udziałów czy akcji (bezpośrednio lub pośrednio) przez udziałowca (akcjonariu­sza) mającego zarząd lub siedzibę w jednym z krajów uznawanych za raj podatkowy lub tzw. terytorium nietraktatowe. Zatem nawet niewielki udział w akcjonariacie podmiotów niewiadomego pochodzenia może zniwe­czyć skorzystanie z reżimu holdingowego.

Ograniczenia dotyczą również spółek za­leżnych – nie mogą one posiadać więcej niż 5 proc. udziałów (akcji) w kapitale innej spół­ki. Tak samo jak spółka holdingowa nie może tworzyć PGK ani korzystać ze zwolnień w ramach SSE, nie może też posiadać tytułów uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym lub praw o podobnym charakterze. Zwolnienie nie ma również zastosowania, jeśli co naj­mniej 50 proc. wartości aktywów zbywanej spółki bezpośrednio lub pośrednio stanowią nieruchomości położone w Polsce.

Nowy projekt częściowo odpowiada na powyższe kwestie. Rozszerzone będą formy prawne, w których może działać spółka, aby uzyskać status spółki holdingowej, o prostą spółkę akcyjną. Z definicji spółki zależnej planuje się uchylić wymóg niekorzystania ze zwolnień strefowych (zakaz zostaje dla spółki holdingowej). Jednakże nie wszystkie zmiany mają charakter pozytywny. Wpro­wadzony będzie nowy obowiązek posiada­nia udziałów/akcji nieprzerwanie przez co najmniej dwa lata na dzień poprzedzający uzyskanie przychodów z dywidend albo zby­cia udziałów (akcji). Oznacza to wydłuże­nie tego terminu o rok. Spółki zależne będą mogły posiadać więcej niż 5 proc. udziałów w innych spółkach.

Podsumowując omawiane zmiany, można powiedzieć, że wprowadziły niemalże re­wolucję do przepisów CIT. Wiele regulacji jest niespójnych lub niekorzystnych dla po­datników. Na tym tle wprowadzenie zasad dotyczących spółki holdingowej wydaje się jedyną pozytywną zmianą.

1. Ustawa z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw jest jednym z filarów rządowe­go zwanego Polskim Ładem.

2. Projekt z 25 sierpnia 2022 r. dotyczący ustawy o zmianie ustawy o podatku docho­dowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (druk 2544). Należy każdora­zowo sprawdzać, które ze zmian wejdą w życie wstecz – od 2022 r., a które później.

3. Odsetki, ale również wszelkiego rodzaju prowizje, opłaty, kary, odsetki skapitali­zowane lub ujęte w wartości początkowej środka trwałego czy koszty zabezpieczenia zobowiązań, jak np. koszty pochodnych instrumentów finansowych.

4. Earnings before interest, taxes, depre­ciation and amortization.

Autor: Justyna Bauta – Szostak, doradca podatkowy, radca prawny i partner w MDDP.

Artykuł został opublikowany w kwartalniku Parkietu „Akademia Parkietu dla zaawansowanych inwestorów i emitentów”.