Kolejne praktyczne wskazówki Rzecznik Generalnej dotyczące stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej

Opinia Rzecznik Generalnej Juliane Kokott przedstawiona 1 lutego 2024 r. w sprawie C‑533/22 SC Adient Ltd & Co. KG przeciwko Agenția Națională de Administrare Fiscală, Agenţia Naţională de Administrare Fiscală – Direcţia Generală Regională a Finanţelor Publice Ploieşti – Administraţia Judeţeană a Finanţelor Publice Argeş.

Czego dotyczyła sprawa?

Usługodawca (spółka niemiecka) oraz usługobiorca (spółka rumuńska) należą do tej samej grupy – dostawcy dla producentów z branży motoryzacyjnej w zakresie oryginalnego wyposażenia w kompletne systemy siedzeń, moduły i komponenty.

Spółka niemiecka zamówiła u spółki rumuńskiej usługę obejmującą zarówno usługi w zakresie przetwarzania (cięcie i szycie surowców do produkcji tapicerki siedzeń samochodowych), montażu elementów tapicerskich, jak i usługi pomocnicze (tj. przechowywanie surowców i wyrobów gotowych, przyjmowanie i kontrola surowców oraz zarządzanie surowcami) i administracyjne.

Spółka niemiecka jest też zarejestrowana na potrzeby VAT w Rumunii ze względu na m.in. dokonywane zakupy lokalne, jednak powyższe usługi nabywała jako niemiecki podatnik VAT. W konsekwencji spółka rumuńska nie naliczała i nie płaciła rumuńskiego podatku VAT z tytułu świadczenia wskazanych usług. Takie podejście zostało zakwestionowane przez rumuńskie organy podatkowe, które uznały, że odbiorcą usługi było stałe miejsce prowadzenia działalności spółki niemieckiej w Rumunii.

Spór trafił do rumuńskiego sądu, który skierował pytania prejudycjalne do TSUE obejmujące przede wszystkim zasadność uwzględniania wskazanych czynników jak np. przynależności do tej samej grupy podmiotów powiązanych dla istnienia stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.

Stanowisko Rzecznik Generalnej

Zdaniem Rzecznik Generalnej o istnieniu stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej decydują realia gospodarcze i handlowe.  W szczególności z taką sytuacją możemy mieć do czynienia, gdy stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej zastępuje spółkę główną w konkretnym przypadku i przejmuje jej funkcję (w innym państwie członkowskim) w porównywalny sposób. Warunkiem jest tu więc to, aby stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej świadczyło usługi porównywalne z usługami spółki głównej, tj. zastępowało spółkę główną. W związku z tym umowa z usługodawcą może ustanowić stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej tylko wtedy, gdy nie odnosi się wyłącznie do świadczenia usług w odniesieniu do towarów usługobiorcy. Musi raczej mieć na celu zapewnienie niezbędnego personelu lub niezbędnych zasobów materialnych, tak aby odbiorca świadczeń mógł świadczyć podobne usługi lub dostawy na miejscu (tj. w lokalizacji stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej), jak ze spółki głównej.

Rzecznik Generalna wskazała/przypomniała czynniki, które jej zdaniem nie są istotne przy ustalaniu posiadania stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. Czynnikami tymi są np. przynależności spółek do tej samej grupy (posiadania spółki zależnej w innym państwie), wynik poszczególnych usług (czy usługobiorca następnie świadczy usługę, czy dostarcza towary), miejsce konsumpcji usług, charakter usług (np. pomocnicze usługi wsparcia w pomieszczeniach usługodawcy z personelem usługodawcy nie uzasadniają istnienia stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej usługobiorcy), zawarcie złożonej umowy o świadczenie usług. 

Znaczenie w VAT

Rzecznik Generalna wskazała praktyczne wskazówki, które – jeżeli zostałyby podzielone przez TSUE – mogłoby stanowić ułatwienie dla podatników dla ustalenia czy mają do czynienia ze stałym miejscem prowadzenia działalności gospodarczej. Kluczowa byłaby wtedy odpowiedź na pytania, czy stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej świadczy usługi porównywalne do spółki głównej, oraz czy umowa obejmuje udostępnienie zasobów ludzkich i technicznych.

Ostatnie wyroki TSUE w przedmiocie istnienia stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej z pewnością  przybliżyły podatników do ustalenia czynników, które powinny być brane pod uwagę. Ciągle jednak można mieć wrażenie, że brakuje jasnego wskazania kryteriów oceny istnienia stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w orzecznictwie TSUE, a które tak wyraźnie wynikają z kolejnej opinii Juliane Kokott w sprawie stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.